Waar is Anne Frank – Where Is Anne Frank (2021)
Regie: Ari Folman | 99 minuten | animatie, drama | Nederlandse stemmencast: Ida Verspaandonk, Anne Buhre, Julius de Vriend, Daysha Ligeon, Daan van Dalen | Originele stemmencast: Ruby Stokes, Michael Maloney, Emily Carey, Skye Bennett, Sebastian Croft, Ari Folman, Nell Barlow, Ralph Prosser
Ieder kind kent wel een vriend die overal bij is maar waarvan vervelende volwassenen zeggen dat dit vriendje niet echt bestaat. Ook Anne Frank heeft een denkbeeldige vriendin en zij heet Kitty. In het benauwde achterhuis schrijft ze brieven aan Kitty en is zij alles wat Anne niet is. Kitty is moedig en uitgedost met stralend rood haar, Anne is bangig en heeft dof zwart haar. Er bestaan al veel films die gebaseerd zijn op Anne Franks dagboek, echter dit keer speelt in het zachtmoedige ‘Waar is Anne Frank’ de denkbeeldige vriendin Kitty de hoofdrol. Met vloeiende animatie gericht op een publiek vanaf 12 jaar is dit best een gewaagde herziening van Anne Franks onschatbare nalatenschap: een dagboek met alledaagse tienerproblemen en vragen van een Joods meisje die slachtoffer werd van het nazisme tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ga er maar aanstaan als filmmaker.
Uiteindelijk heeft Ari Folman deze monstertaak op zich genomen. Deze Israëlische regisseur is vooral bekend van ‘Waltz with Bashir’ (2008) die de ene internationale prijs aan de andere reeg, waaronder een Golden Globe en twee Bafta’s. Deze unieke mix van animatie en documentaire gaat over Folmans traumatische ervaringen in het Israëlisch leger tijdens de Libanonoorlog. Folman toont met onder andere ‘Waltz with Bashir’ hoe veel meer animatiefilm in zijn mars heeft dan wat Disney en Pixar ons halfjaarlijks voorschotelen.
Is deze regisseur met experimenteerdrift in het animatiegenre dan ook de juiste gebleken voor dit complexe en historisch precaire project? Een volmondig ‘ja’, Folman zorgt met de focus op Kitty en de hedendaagse immigratieproblematiek in Europa voor een frisse wind in boekverfilmingland. Bovendien voegt Folman, niet zonder risico, het verloop van Anne’s leven na het dagboek toe, van het verraad in het achterhuis tot aan haar moord in een vernietigingskamp. Het tragische einde van Anne Frank is dan wel niet direct verbeeld, maar de film vertelt aan de hand van Kitty’s levenslustige blik op slimme wijze over discriminatie op basis van ras en de Holocaust. Anne Franks verhaal dient hier dus tevens als waarschuwing voor hoe alledaags racisme en de onderdrukking van een groep catastrofale gevolgen kan hebben.
‘Waar is Anne Frank’ kan een lust voor het oog zijn met haar vloeiende animatie en doet daarmee niet veel onder voor een Disney-productie. Samen met grafisch kunstenaar Lena Guberman, die ook de stripromans ontwierp gerelateerd aan de film, heeft Folman een geslaagde animatiestijl ontwikkeld voor een scenario met zowel de lichtheid van het dagelijks leven als de zwaarte van de Holocaust op achtergrond. Dat is totaal geen sinecure. Bovendien komen ze met de geslaagde vondst dat het dagboek van Anne Frank in de buurt van Kitty moet blijven zodat haar bestaan in de huidige tijd niet uitdooft, wat alleen maar de verbinding tussen het heden en verleden versterkt.
Toch zijn er ook belangrijke aanmerkingen. De film neemt zoveel hooi op zijn vork dat de twee centrale tijdslijnen soms nogal warrig zijn, zonder voorkennis zou je bijvoorbeeld gevoelsmatig niet weten dat de familie Frank zich zo’n twee jaar in het achterhuis had schuilgehouden. En hoe goedbedoeld het ook is op didactisch vlak, gaat de vergelijking met Anne’s gruwelijke lot enigszins mank met het immigrantenvraagstuk waarvoor Kitty in het heden op de bres springt. Dit moet je vooral plaatsen als oproep voor meer medemenselijkheid en een waarschuwing tegen escalatie van discriminatie in een samenleving. Daar is uiteindelijk de feitelijke doelgroep altijd bij gediend.
Roy van Landschoot
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 7 april 2022
DVD-release: 8 juli 2022