Waiting for the Barbarians (2019)

Recensie Waiting for the Barbarians CinemagazineRegie: Ciro Guerra | 112 minuten | drama | Acteurs: Mark Rylance, Johnny Depp, Robert Pattinson, Gana Bayarsaikhan, Greta Scacchi, David Dencik, Sam Reid, Harry Melling, Bill Milner, Isabella Nefar

‘Waiting for The Barbarians’ (Ciro Guerra, 2019) volgt de handel en wandel van een magistraat in dienst van een groot en machtig rijk. Ergens aan de grens zwaait hij de scepter over een kleine nederzetting. De magistraat heeft de zaken aardig onder controle, inclusief de sporadische contacten met barbaren aan de grens. Deze status-quo verandert echter als kolonel Joll voor inspectie langskomt en meent dat barbaren het rijk willen aanvallen. Maar wie zijn de barbaren eigenlijk?

‘Waiting for the Barbarians’ is een boekverfilming van de gelijknamige roman van James Maxwell Coetzee en heeft enkele grote Hollywoodnamen gestrikt. Zo spelen Johnny Depp en Robert Pattinson de meedogenloze en piekfijn geklede, respectievelijk, kolonel Joll en officier Mandel. Uit naam van het rijk moeten zij de boel aan de grens strak in het gareel houden. Tegenover hen staat de Britse toneelmeester Sir Mark Rylance die de magistraat speelt. Hoewel hij voor het filmpubliek misschien vooral bekend is van verdienstelijke bijrollen in bijvoorbeeld ‘Bridge of Spies’ (Steven Spielberg, 2015) en ‘Dunkirk’ (Christopher Nolan, 2017), heeft Rylance weinig moeite met het dragen van de film. In ‘Waiting for the Barbarians’ wisselt hij met gemak tussen wijs vaderfiguur en existentiële twijfelaar.

Rylance’ spel komt beter uit de verf dan die van zijn Hollywood collega’s, want zowel het personage van Depp als van Pattinson zijn nogal dun, bijna karikaturaal. Buiten het idee dat deze legerofficieren ultieme exponenten van een rijk gebouwd op een sterk superioriteitsgevoel en dogmatisch rationalisme zijn, leert de kijker de personages van Depp en Pattinson nauwelijks kennen.

De karikaturale invulling van sommige personages lijkt het gevolg van een scenario dat zich meer richt op ideeën over kolonialisme dan op menselijke interactie. Opvallend gegeven is dan ook dat de Nobelprijs winnende schrijver J. M. Coetzee voor het eerst een filmscenario schreef naar een eigen roman. Dit is alsof Ernest Hemingway het script voor ‘For Whom the Bell Tolls’ neerpende. Als het om puntige dialogen en woorden dichtheid gaat, zit het dan ook wel snor. Jammer dat sommige dialogen dan houterig overkomen. Echter, dit kan ook de bedoeling zijn geweest. Gaandeweg de film wordt het namelijk duidelijk dat blind vertrouwen in taal en rationalisme, evenals in de roman, gepaard gaat met ernstige gevolgen. Overigens is Coetzee daarom niet zozeer geïnteresseerd in of er wel of geen oorlog komt tussen het rijk en de barbaren, maar eerder wat de sociale en culturele dynamiek is tussen deze twee.

De regisseur Giro Guarra leverde eerder indringend werk af in het filmhuiscircuit met het “Heart of Darkness”-achtige ‘El abrazo de la serpiente’ (2015) en ‘Pájaros de verano’ (2018), de Colombiaanse Godfather met surrealistische ondertoon. Zijn samenwerking met Coetzee heeft een beduidend minder surrealistisch resultaat opgeleverd, desondanks past ‘Waiting for the Barbarians’ zeer zeker in Guarra’s oeuvre. Zijn vorige films richtten immers ook deels hun pijlen op kolonialisme. Bovendien heeft de regisseur net als bij zijn vorige werken prachtige en toepasselijke filmlocaties gevonden voor het verhaal. De locaties in Marokko versterken voornamelijk het gevoel van historisch realisme in de film, want ze ademen een authentieke sfeer uit en laten duidelijk sporen van kolonisatie zien.

Verder doet ‘Waiting for the Barbarians’ sterk denken aan ‘The Desert of Tartars ‘(Valerio Zurlini, 1976). Laatstgenoemde film volgt het wel en wee van een groep soldaten die wachten op een aanval van Tartaren. Coetzee heeft overigens ruiterlijk toegegeven dat hij is geïnspireerd door de roman achter ‘The Desert of Tartars’. Je kan ook een interessante Nederlandse vergelijking maken, namelijk met de boekverfilming van ‘Max Havelaar’ (Fons Rademakers, 1976). Dit verhaal gaat ook over een magistraat die twijfelt aan zijn roeping, maar dan wel met een iets andere uitkomst. Niettemin lijken in beide verhalen de magistraten niet zozeer de oplossing maar eigenlijk onderdeel van een groter probleem te zijn.

Uiteindelijk appelleert ‘Waiting for the Barbarians’ meer aan het hoofd dan aan het hart. Hoewel de film het wel probeert, pakt het de kijker niet emotioneel bij de strot. Daarvoor zijn helaas een deel van de dialogen te geforceerd en belangrijke personages te eendimensionaal in de film.

Roy van Landschoot

Waardering: 3

VOD-release: 1 januari 2021
DVD-release: 26 januari 2021