War Horse (2011)

Regie: Steven Spielberg | 140 minuten | drama, oorlog, geschiedenis | Acteurs: Jeremy Irvine, David Thewlis, Emily Watson, Tom Hiddleston, Benedict Cumberbatch, Eddie Marsan, Peter Mullan, David Kross, Niels Arestrup, Johnny Harris, Robert Emms, David Dencik, Geoff Bell, Pip Torrens, Patrick Kennedy, Rainer Bock

Net als honden hebben paarden zich in de loop van de filmgeschiedenis bewezen als uitstekende acteurs. Een twaalfjarige Elizabeth Taylor en de vier jaar oudere Mickey Rooney ontwikkelden een bijzondere band met het springpaard The Pie. Diezelfde Rooney was vijfendertig jaar later opnieuw te zien aan de zijde van een bijzonder paard in ‘The Black Stallion’ (1979). Meer recenter zijn ‘The Horse Whisperer’ (1998) en ‘Seabiscuit’ (2003). Steven Spielberg presenteert met ‘War Horse’ (2011) een nieuwe loot aan de toch al erg hoge boom van paardenfilms. Waar hij eerder dat jaar nieuwe technologische ontwikkelingen uitprobeerde in ‘The Adventures of TinTin: The Secret of the Unicorn’ (2011), keert hij voor ‘War Horse’ juist terug naar de meer traditionele manier van film maken. Spielberg heeft zich duidelijk laten inspireren door zijn oude helden: John Ford, David Lean, Frank Capra en anderen, in toon en in stijl. ‘War Horse’ is een epische vertelling die de Eerste Wereldoorlog toont door de ogen van een paard. Natuurlijk niet zomaar een paard, maar een heel bijzonder dier, want iedereen die hem tegenkomt raakt in de ban van het dier.

Aan de basis van ‘War Horse’ ligt de gelijknamige jeugdroman van Michael Morpurgo uit 1982. Direct vanaf de eerste scènes weten we al waar deze film naartoe gaat: tranen zullen rijkelijk vloeien. ‘War Horse’ begint met de geboorte van een veulen op een vruchtbare groene weide in Devon, Engeland. De jonge tiener Albert Narracott (debutant Jeremy Irvine) is getuige van deze gebeurtenis en hij is vanaf dat moment in de ban van het dier. Hij leeft met zijn vader (Peter Mullan), een door zijn ervaringen uit de Boer-oorlog in Zuid-Afrika aan de drank geraakte man, en zijn hardwerkende en broodnuchtere moeder (Emily Watson) in een afgelegen boerderij. Het gezin heeft moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Wanneer vader naar de markt wordt gestuurd om een werkpaard te kopen, komt hij terug met het inmiddels tweejarige veulen. Tot vreugde van Albert, die beloofd hem te zullen trainen. Moeder is minder blij, want hoe moet deze volbloed in vredesnaam een ploeg trekken?

Dan breekt de oorlog aan. Het noodlijdende gezin Narracott ziet zich gedwongen het paard, inmiddels door Albert omgedoopt tot Joey, aan het leger te verkopen. De vriendelijke Captain Nicholls (Tom Hiddleston) belooft goed voor hem te zorgen en Albert – die zelf nog te jong is om mee te vechten, ook al zou hij wel willen – op de hoogte te houden van zijn belevenissen. Schoorvoetend staat Albert zijn paard af, in de hoop ooit weer oog in oog met hem te staan. Te midden van het geweld van de oorlog belandt Joey steeds weer in andere handen. Bij twee jonge Duitse soldaten (David Kross en Leonard Carow), die het moedige besluit nemen het leger te verlaten. Bij een doodzieke dertienjarig Frans boerenmeisje (Céline Buckens) en haar zorgzame grootvader (Niels Arestrup). En bij de paardenverzorger van het Duitse leger (Nicholas Bro), die met pijn in het hard toe moet kijken hoe volbloed Joey wordt aangespannen om de loodzware kanonnen een heuvel op te tillen. Op iedereen met wie hij in contact komt, heeft Joey een magische aantrekkingskracht.

Spielberg heeft kosten noch moeite gespaard om van ‘War Horse’ een nostalgisch spektakel te maken. Visueel is de film dan ook om door een ringetje te halen, met dank aan Spielbergs trouwe cameraman Janusz Kaminski, die de scènes aaneen weet te schilderen tot een waar kunstwerk. Spielberg komt bovendien met een handvol ingenieuze hoogstandjes op de proppen: moeders borduurwerk gaat over in de akker die Albert en Joey ploegen en bij een liquidatie wordt handig en stijlvol gebruikgemaakt van de wieken van een molen. De scène waarin de radeloze Joey dwars door het slagveld galoppeert en uiteindelijk in No Man’s Land in prikkeldraad verstrikt raakt blijft eveneens hangen. Als een Britse soldaat (Toby Kebbell) vervolgens met zijn Duitse ‘collega’ (Hinnerk Schönemann) kameraadschappelijk staat te bakkeleien over wie het dier uit zijn benarde situatie mag redden, wordt de film eindelijk eens wat luchtiger van toon. Want een ding is zeker: ‘War Horse’ neemt zichzelf, in al zijn sentimentaliteit, wel erg serieus. Het melodrama ligt er de hele film duimendik op en wordt nog eens versterkt door een aanwezige en soms overheersende (en de emoties van de kijker bespelende) soundtrack van John Williams. Want ‘War Horse’ rust niet voor er een traantje over je wangen is gerold.

Wie niet van (overdadig) sentiment houdt, zal sowieso niet snel naar een film als ‘War Horse’ gaan, dus wat dat betreft bedient Spielberg zijn doelgroep op zijn wenken. En als je daar niet toe behoort, moet je toegeven dat Spielberg deze film bijzonder vakkundig gemaakt heeft. Dat het scenario (geschreven door Lee ‘Billy Elliot’ Hall en Richard ‘Four Weddings and a Funeral’ Curtis) voorspelbaar is en niet helemaal uit de verf komt, wordt behoorlijk gecompenseerd met zeer degelijk acteerwerk – naast de al genoemde acteurs zien we in kleinere rollen onder anderen ook Benedict Cumberbatch, David Thewlis, Eddie Marsan, Philippe Nahon en Liam Cunningham – en de overdonderende beelden die Spielberg op ons afvuurt. Want uiteindelijk is het niet het verhaal dat je bijblijft van ‘War Horse’, maar het visuele spektakel. De grootse slagvelden, maar juist ook kleine beelden, zoals de glanzende ogen van het paard, waarin de gruwelijkheden van de oorlog weerspiegeld worden, blijven op je netvlies gebrand staan.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 2 februari 2012
DVD- en blu-ray-release: 30 mei 2012