Watchmen (2009)
Regie: Zack Snyder | 163 minuten | actie, drama, thriller, avontuur, misdaad, science fiction | Acteurs: Patrick Wilson, Jackie Earle Haley, Billy Crudup, Jeffrey Dean Morgan, Malin Akerman, Matthew Goode, Carla Gugino, Stephen McHattie, Niall Matter, Matt Frewer, Carrie Genzel, Sonya Salomaa, Brett Stimely, Laura Mennell, Danny Woodburn, Leah Gibson, Dan Payne, Apollonia Vanova, Salli Saffioti, Jay Brazeau, Patrick Sabongui, Darren Shahlavi, Rob LaBelle, Marsha Regis, Matthew Harrison, Isabelle Champeau, Jerry Wasserman, Jesse Reid, Manoj Sood, Gary Houston, Bernadeta Wrobel, Stephanie Belding, Greg Travis, Tyler McClendon, Nhi Do, Chris Weber, L. Harvey Gold, John Tench, Parm Soor, Tony Ali, Alexander Mandra, Heidi Iro, Cristina Menz, Mary Ann Burger, Suzanne Clements-Smith, Matt Drake, Colin Lawrence
Allen Moore’s graphic novel ‘Watchmen’ werd jarenlang onverfilmbaar geacht. De filmrechten gingen door de handen van vier tot zes grote filmstudio’s en onder andere Darren Aronofsky en Paul Greengrass probeerden het even, maar wisten de klus niet te klaren. Moore zelf had er al helemaal geen vertrouwen in. Het liefst zag hij de verfilming er helemaal niet komen. Maar na wat getouwtrek tussen Fox en Warner Bros. kwam het er wel. Regisseur Zack Snyder (van het succesvolle ‘Dawn of the Dead’ en ‘300’) bracht de film uiteindelijk naar het witte doek en de hooggespannen verwachtingen, met een reeks aan mediageintjes zorgvuldig opgebouwd, lijken te zijn ingelost. Snyder blijft het originele boek opvallend trouw. Voor de ingewijden; het-verhaal-in-verhaal van ‘Tales of the Black Freighter is er uit geknipt (deze verschijnt los op dvd) en het einde is ook iets aangepast. Maar het boek wordt zowel in toon als verhaallijn zo goed als intact gehouden. Voor de fanboys valt er weinig te zeuren.
De koude oorlog staat op nucleair springen, gemaskerde helden zijn vanwege een reeks schandalen verboden en de toekomst ziet er wel heel grauw uit. De groep van de Watchmen, die ooit het geboefte te lijf gingen, is uit elkaar gevallen. Dr. Manhattan (Billy Crudup), in een wetenschappelijk ongeluk getransformeerd tot supermens, werkt nu voor de overheid en Nite Owl (Patrick Wilson) en Silk Spectre (Malin Akerman) hebben het bijltje er bij neergelegd. De geharde Rorschach (een bijzonder sterke Jackie Earle Haley) weigert echter van opgeven en ziet met de moord op een andere voormalige Watchman, de Comedian (Jeffrey Dean Morgan), een complot tegen zichzelf en zijn oude maten. Tijd voor wat ouderwetse actie dus, al gaat het allemaal niet zo gemakkelijk meer. Het roemruchte verleden van de Watchmen, inclusief ingrijpen in de Vietnamoorlog, handje schudden met de president en minder gelikte optredens in het openbaar, wordt onder begeleiding van Bob Dylans “The times they are a-changin'” kenbaar gemaakt. Ooit waren het helden, nu zijn ze verboden. Op effectieve wijze worden de gebeurtenissen met de geschiedenis verweven. De Doomsclock, die aangeeft hoe nabij een nucleaire oorlog is, tikt ondertussen verder en het wordt gauw duidelijk dat de Watchmen ook hier nog niet zijn uitgespeeld. Het zijn onder andere die verwevenheid met de historische gebeurtenissen en de draai die aan de geschiedenis wordt gegeven, die het verhaal van de Watchmen zo interessant maken. Iets anders unieks aan het verhaal is die vrij nuchtere deconstructie van het klassieke superhelden idee. De Watchmen (op Dr. Manhattan na) zijn niet alleen van vlees en bloed – en dus kwetsbaar, zowel fysiek als psychisch – maar het zijn ook niet van die uitgesproken helden. De Comedian was een gewelddadige rotzak en ook de anderen verloren nog wel eens het recht uit het oog.
Het gaat kortom niet om zwartwit-tegenstellingen, maar om een gelaagd verhaal. Menselijke zwaktes en tekortkomingen komen er maar al te vaak bovendrijven. Gelukkig is Snyder zich bewust van het sterke verhaal en blijft in de film de nadruk hierop behouden. De actie wordt uiteraard puik in beeld gebracht, maar de visuele beeldkracht wordt nergens zo overheersend als in ‘300’. De scènes waarin er lekker op wordt losgemept zijn gepast ‘cool’ overigens, dat wel. Prettig bekende pats- en boemgeluiden ontsieren de boel niet, zullen we maar zeggen. Maar het blijft allemaal toch nog redelijk geloofwaardig, al vraagt het hier en daar wel om het nodige inlevingsvermogen. Een karakter als Dr. Manhattan bijvoorbeeld, of Nite Owl met dat futuristische schip en andere gadgets. De typische narratief van de graphic novel blijft in zekere zin ook goed behouden. De voice over van Rorschach en verschillende plotlijnen zorgen voor een boeiend en begrijpelijk verhaal, al is het eerste uur een beetje voorkennis misschien wel prettig.
Ook stilistisch kiest Snyder niet voor de gemakkelijke weg, waardoor de film een bonte melange van originaliteit en clichés, van doodserieuze ernst en knipogen en humor is geworden. Nixon ziet er uit als een karikatuur, de Amerikaanse warroom lijkt rechtstreeks uit Kubricks ‘Dr. Strangelove’ geknipt en de immer donkere straten zijn in hun grauwigheid de filmkijker wel bekend. Snyder speelt met het genre en bekende Hollywoodconventies en maakt er een eigenzinnige maar behapbare mix van, want zich verstappen doet hij niet. Het doet de oorspronkelijke verhaal, die toch ook telkens met het genre aan de haal ging, zeker eer aan. Snyder haalde zich met ‘Watchmen’, niet de eerste beste graphic novel, een hoop op de hals. En alhoewel niet voor iedereen een geschikte film, heeft hij het er bijzonder goed van af gebracht. Sommige zaken gingen in de vertaling naar het witte doek wellicht verloren en enkele kleinigheidjes zijn op zijn minst wat dubieus te noemen (het Hallelujah van Leonard Cohen tijdens een seksscène, dat kan écht niet); maar gezeur om details verstomt nou eenmaal in deze grootse aanpak van ‘Watchmen’. Een aanrader.
David Croese
Waardering: 4
Bioscooprelease: 5 maart 2009