Water Children (2011)

Regie: Aliona van der Horst | 74 minuten | documentaire

De Japans-Nederlandse pianiste en performance-artist Tomoko Mukaiyama onthulde in 2009 in haar geboorteland Japan haar kunstwerk ‘Wasted’, een soort kathedraal van 12.000 witte jurken die ze met (haar eigen) menstruatiebloed had doordrenkt. Ze vond het hoog tijd dat er eens wat meer openheid kwam over ‘dat bloed tussen je benen’, waar niemand over praat. “Het is niet hetzelfde bloed als we op televisie zien of in het nieuws. Het is niet agressief, maar een heel ander soort bloed.” We staan er niet dagelijks bij stil dat al dat bloed staat voor ‘leven dat het in zich had om geboren te worden, maar is weggespoeld’, zoals een Japanse man die het kunstwerk komt bekijken het treffend verwoord. Mukaiyama, zelf moeder van een tienerdochter, liet zich voor haar tentoonstelling inspireren door de dood van haar man, de Nederlandse fotograaf Philip Mechanicus. Filmmaakster Aliona van der Horst liet zich op haar beurt weer inspireren door de kunstenares voor haar documentaire ‘Water Children’ (2011). De film biedt een ontroerende blik op de vele facetten van het wonder van het leven.

Na de eerste kennismaking met Mukaiyama en haar kunstwerk, proberen de kunstenares en Van der Horst om de bezoekers van de expositie reacties te ontlokken. De confrontatie met de met bloed besmeurde jurken raakt velen in het hart. Sommige van de doorgaans vrij gesloten Japanners krijgen er een brok van in de keel. Mukaiyama roept vrouwen in heel het land op haar na te doen en hun verhaal te vertellen en dat levert heel wat reacties op. Niet iedereen wil (of durft) er open over te praten – het blijft toch iets heel intiems – maar anderen voelen opluchting als ze hun verhaal doen. Vrouwen die maar niet zwanger willen raken bijvoorbeeld, of vrouwen die een of meerdere miskramen hebben gehad, of kinderen die reeds geboren waren verloren hebben. Ook zij die te lang hebben gewacht en daardoor nu alsnog wanhopig proberen moeder te worden komen aan bod. Een andere vrouw kreeg nooit de kans om moeder te worden omdat haar baarmoeder al op jonge leeftijd verwijderd moest worden. Allemaal raken ze door Mukaiyama geïnspireerd om hun verhaal te vertellen (sommige vrouwen hebben hun geheim nooit eerder gedeeld) en hun verdriet te delen.

Wat we al een tijdje voelen aankomen, wordt in de loop van de film duidelijk: regisseur Aliona van der Horst is niet voor niets zo geïntrigeerd door Mukaiyama’s kunstwerk. Op aandringen van haar gesprekspartner onthult ze zelf al acht jaar tevergeefs te proberen zwanger te raken. Een onthulling die – ook al zie je hem in de verte aankomen – inslaat als een bom. Dat komt door de integere manier waarop de gesprekken gevoerd worden. Beide vrouwen hebben bijzonder veel respect voor elkaar en dat is te voelen. Daarom durven ze zich, voor het oog van de camera, zo bloot te geven. Als Van der Horst vertelt dat al haar ongeboren kinderen voortleven in haar fantasie, en ze ze soms ziet spelen in de kamer, dan doet dat iets met je. Net als de afsluitende scène waarin het boeddhistische ritueel van de ‘waterkinderen’ wordt getoond. Talloze kleine beeldjes staan keurig in een lange rij opgesteld. Sommige hebben stoffen kleertjes aan, andere dragen alleen een ‘jasje’ van steen. De beeldjes staan symbool voor alle kinderen die er niet meer zijn. Omdat ze te vroeg geboren werden, dood geboren werden, nooit geboren werden. De rij beeldjes blijft nog lang op je netvlies staan.

‘Water Children’ is een ingetogen documentaire met een zeer persoonlijke noot. Oprecht, ontroerend en herkenbaar voor alle vrouwen, maar zeker ook mannen, die ooit een kinderwens hebben gehad of deze nog steeds hebben. Ergens hoopte filmmaakster Aliona van der Horst zelf buiten beeld te blijven, maar juist doordat ze zichzelf er ook in betrekt heeft haar mooie film nog meer impact. Een hartverwarmende en aandoenlijke ode aan al het leven dat geboren had kunnen worden maar nooit het levenslicht zag.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 14 juli 2011
DVD-release: 16 januari 2012