Weapon of War (2009)

Regie: Femke van Velzen, Ilse van Velzen | 59 minuten | documentaire

‘Als je seks wilde met een vrouw verloor je alle controle en zocht je er meteen een’. De documentaire ‘Weapon of War’ van de zusjes Femke en Ilse van Velzen heeft als uitgangspunt een zeer zwaar thema, vrouwen die slachtoffer zijn van verkrachtingen door soldaten in de Democratische Republiek Congo.Sinds 1996 teisterden verschillende oorlogen Congo. Zo’n dertigduizend soldaten in het Nationale leger en vijftigduizend rebellen waren actief waarbij in totaal 150.000 vrouwen en meisjes zijn verkracht. Seksueel geweld wordt als oorlogswapen gezien, een manier om je vijand te demoraliseren en juist daarom wordt door velen deze ‘tactiek’ gebruik gemaakt.

Kapitein Basima, dominee in het leger, geeft voorlichting aan militairen over seksueel geweld. Zelf verkrachtte hij zes vrouwen toen hij jonger was, heeft dat leven achter zich gelaten en wil nu wijzen op de onomkeerbare gevolgen van dergelijke daden. Duidelijk wordt dat het een prima idee is, maar lang niet overal werkt. Wanneer Basima zijn verhaal bij een groep rebellen doet, willen deze niks van hem weten omdat ze niet op dezelfde politieke lijn zitten, in tijden van vrede met hij maar terugkomen. Met meer dan zestig gewapende groepen in Congo die ieder hun eigen politieke en ideologische opvattingen hebben is het moeilijk om een meerderheid te bereiken, het initiatief kan daarentegen alleen maar bejubeld worden.

De documentaire is opgebouwd uit interviews met Congolese soldaten waarbij vooral de open houding van een aantal militairen opvallend is. Zij zijn bereid om de verhalen van hun daden te vertellen in de hoop dat ze niet langer gekweld worden door de nachtmerries die hun blijven achtervolgen. Militairen bezoeken dokters om medicijnen tegen deze ziekte te vragen, ze worden langzaam gek. Het is bijna alsof zij slachtoffer zijn, en in feite geven ze dit ook toe. Ze zijn slachtoffers van de oorlog, in het heetst van de strijd dachten ze nergens meer bij na en konden het verschil tussen goed en kwaad niet meer onderscheiden. Een moeder van een militair wijst met een vinger naar de oorlog. “Ik denk dat het geluid van de kogels mijn zoon gek maakte.” Natuurlijk verafschuwt zij zijn daden, maar het is en blijft haar zoon.

Niet alleen de militairen komen aan bod, ook verkrachtte vrouwen doen hun verhaal. Ze vertellen tot op zekere hoogte over de gebeurtenis die hun leven voorgoed deed veranderen, voor de rest wordt gezwegen omdat ze het niet opnieuw wil herbeleven. De pijn, die op het gelaat staat geschreven, verkilt het hart. De documentaire eindigt met het treffen tussen een militair en de vrouw die hij heeft verkracht, een uiterst emotionele ontmoeting waarbij de vrouw vertelt dat ze eigenlijk haar hele leven erdoor is kwijtgeraakt, is gestigmatiseerd. Haar ouders geven haar de schuld van het gebeurde en haar verloofde liep weg omdat ze geen maagd meer was. De militair kan haar niet aankijken, staart naar de tafel, vraagt om vergeving en geeft haar een varken als soort van genoegdoening. Hoewel ze hem uiteindelijk vergeeft, zal hij nog een lange en moeilijke weg te gaan heeft voordat hij zelf ook los kan laten. ‘Weapon of War’ brengt zeer moeilijk bespreekbaar onderwerp aan het licht waarbij de verhalen over de gruwelen niet worden geschuwd. Desondanks moet iedereen deze documentaire hebben gezien. Afschuwelijk, maar een verhaal dat verteld moet worden.

Meinte van Egmond