Weiner (2016)

Regie: Josh Kriegman, Elyse Steinberg | 96 minuten | documentaire

Het leek Anthony Weiner in 2011 allemaal voor de wind te gaan: een gepassioneerd lid van het Amerikaanse Congres voor het Newyorkse kiesdistrict Brooklyn, goed gebekt en charismatisch en algemeen beschouwd als een rijzende ster binnen de Democratische Partij. En – niet onbelangrijk – getrouwd met Huma Abedin, één van de belangrijkste adviseurs van Hillary Clinton. Haar man Bill, de voormalige President, voltrok het huwelijk van Weiner en Abedin.

Maar datzelfde jaar treedt hij in schande af vanwege een “sexting” schandaal, dat uitkomt als er een compromitterende foto op zijn Twitter-account verschijnt. Weiner had de foto naar één van zijn contacten willen sturen, maar plaatste de foto van zijn boxershort met een opvallende bolling per ongeluk op zijn openbare pagina. Het incident blijkt niet op zichzelf te staan: Weiner wisselde seksueel getinte berichten uit via social media met verschillende vrouwen. Het schandaal in combinatie met zijn wat ongelukkige achternaam (een alternatieve benaming voor het mannelijk geslachtsdeel) is voer voor komieken en Weiner verdwijnt roemloos van het toneel.

Fast forward naar 2013. Weiner stelt zich kandidaat voor het burgemeesterschap van New York City. Filmmakers Josh Kriegman en Elyse Steinberg zijn geïntrigeerd door de poging van de politicus om zichzelf opnieuw kandidaat te stellen voor een gekozen functie en krijgen toestemming om hem te volgen. Kriegman had jaren daarvoor deel uitgemaakt van Weiners staf, wat toegang tot de kandidaat, zijn naaste medewerkers en zijn familie vergemakkelijkt moet hebben.

De documentaire had zomaar een verhaal kunnen worden over “de tweede kans”, een Amerikaans sprookje over iemand die leert van zijn fouten en zijn verleden weet te overwinnen. Aanvankelijk heeft het er ook de schijn van: Weiner is een energieke campagnevoerder, zijn boodschap om te vechten voor de middenklasse lijkt aan te slaan en op een gegeven moment staat hij zelfs bovenaan in de peilingen. Tegenstanders bij de Democratische voorverkiezingen die over het schandaal beginnen, worden door het publiek uitgejouwd. Dan gaat het opnieuw gruwelijk mis: Weiner is opnieuw in de fout gegaan met “sexting” met meerdere vrouwen en zijn campagne wordt meegesleurd in een maalstroom van negatieve publiciteit.

Het is een fascinerend schouwspel dat zich vervolgens ontvouwt: alsof je naar een ongeluk in slow motion zit te kijken. Je wil het eindelijk niet zien, maar je kunt je ogen niet van het scherm houden. Plaatsvervangende schaamte en medelijden voor Huma Abedin, die eerst publiek nog dapper Weiner en zijn kandidatuur verdedigt, maar die achter de schermen allengs bedenkelijker en droeviger gaat kijken. Tot Weiner zelf lijkt de mediastorm maar nauwelijks door te dringen: “I did the thing,” zegt hij herhaaldelijk, maar haast in het voorbijgaan, waardoor het klinkt alsof hij het over iemand anders heeft. Er spreekt maar weinig zelfinzicht uit zijn woorden, door zijn misstappen te omschrijven als de eigenschap van politici om dol te zijn op aandacht en dat zijn inspanningen om via social media met kiezers in contact te komen, hem ook andere mogelijkheden op dat vlak bood. Het ergste zijn nog de momenten waarop hij zijn zelfbeheersing verliest en in verhitte discussies terecht komt: als eerste tijdens een live tv interview met een journalist en als tweede in een joodse deli met een andere New Yorker. Echtgenote Huma ziet onmiddellijk de politieke problemen en keurt zijn optreden af, terwijl Weiner er trots lachend op terug kijkt en zich vooral druk lijkt te maken over zijn uitdunnende haar op zijn achterhoofd. Het is een tekenend beeld van een narcistische man die het contact met de realiteit verloren lijkt te hebben.

Ondanks de continue achtervolging door de media, ondanks alle vragen die hij van inwoners en journalisten over zijn gedrag krijgt, ondanks alles blijft Weiner in de race. Tegen beter weten in, wellicht. Het levert treurige beelden op, met als dieptepunt dat Weiner zijn jonge zoontje meeneemt naar het stemlokaal op de verkiezingsdag en de dreumes in huilen uitbarst van alle camera’s, microfoons en flitslampen. Abedin heeft zich dan inmiddels al uit de campagne teruggetrokken en laat zich niet meer aan Weiners zijde zien.

Wat de makers heel knap doen, is dat de beelden voor zich laten spreken. Weiner zelf is bijvoorbeeld enige “talking head” die in de documentaire te zien is. Er vindt geen duiding plaats, geen commentaar achteraf. De camera’s registreren enkel wat er zich rondom Weiner afspeelt, aangevuld met de verslaggeving in de media op dat moment. Uiteraard hebben Kriegman en Steinberg uit het 400 uur aan beeldmateriaal een selectie gemaakt, maar een echt oordeel over Weiner vellen ze niet. Dat laten ze aan de kijker over.

Wat vooral oprijst, is het beeld van een talentvol, ijdele politicus die verstrikt raakt in zijn een schandaal dat hij zelf heeft veroorzaakt en waaruit voor hem geen ontsnapping mogelijk is. Vergeefs zien we een New Yorker op archiefbeeld op straat verzuchten: “loop gewoon weg, man.” Dat is misschien nog wel de beste typering van Weiners neergang.

Rond de tijd dat de documentaire in de Verenigde Staten uitkwam, doken er nieuwe onthullingen over Weiner op met betrekking tot sexting. Huma Abedin, inmiddels nauw verbonden met de campagne van Hillary Clinton voor het presidentschap, verliet hem en vroeg een scheiding aan.

Hans Geurts

Waardering: 5

Bioscooprelease: 29 september 2016