Welcome Europa (2006)

Regie: Bruno Ulmer | 90 minuten | documentaire

“We dachten hier het paradijs te vinden, maar daar klopt niets van. De hel hebben we gevonden.” Deze uitspraak van een van de hoofdpersonen van ‘Welcome Europa’ vat de inhoud van de documentaire goed samen. De geportretteerde jonge illegale immigranten komen er op een harde manier achter dat het ‘Fort Europa’ meerdere verdedigings- of uitsluitingsmethoden kent. Het is niet genoeg om illegaal de grenzen over te gaan en in Amsterdam, Parijs of Berlijn rond te wandelen. Zonder de juiste papieren krijg je geen toegang tot de normale arbeidsmarkt met een werkvergunning, en krijg je geen toegang tot collectieve voorzieningen, zoals de reguliere gezondheidszorg.

In ‘Welcome Europa ‘ dromen sommigen van werk, een relatie, kinderen. Om rond te komen hebben ze echter weinig keuzes behalve homoprostitutie, kruimeldiefstal en het dealen van drugs. Het leven is voor deze immigranten een langdurige survivaltocht zonder de zekerheid dat na afloop er een warm bed en bad staat te wachten. Eten en persoonlijke hygiëne – douchen en scheren – is problematisch. De hongerige Koerd Mehmet eet met opperste concentratie zijn avondmaaltijd op bij een opvang voor illegalen; hij schraapt de laatste restjes van een stukje folie af. In een scène met de pas zestienjarige Marokkaanse Allal zit er zelfs vuil op de cameralens. Alsof slecht eten en slechte hygiëne nog niet voldoende is voor een ongezonde leefstijl, rookt daarenboven iedereen vrijwel continu. Eén immigrant merkt op dat hij tederheid mist.

Het leven van deze immigranten doet denken aan het leven in de state of nature volgens de filosoof Thomas Hobbes: solitary, poor, nasty, brutish and short. De regisseur Bruno Ulmer heeft weinig aandacht voor de steden waarin hij opnames heeft gemaakt. ‘Welcome Europa’ bestaat grotendeels uit ‘close ups’ van de immigranten in kleur en in hard, bewust overbelicht, zwart-wit. Ulmer wil het verhaal aan de onderkant van de rijke Europese samenlevingen vertellen. Jammer genoeg lijken de afzonderlijke verhalen te veel op elkaar. Identificeren met de ellende van één persoon is makkelijker dan met die van acht. De reflex bij anonieme ellende is eerder het storten van geld op de rekening van een hulporganisatie.

Roberto Tjin