When the Light Breaks – Ljósbrot (2024)

Regie: Rúnar Rúnarsson | 82 minuten | drama | Acteurs: Elín Hall, Katla Njálsdóttir, Mikael Kaaber, Ágúst Wigum, Gunnar Hrafn Kristjánsson, Baldur Einarsson, Þorsteinn Bachmann, Tómas Howser, Alex Leó Kristinsson

‘When the Light Breaks’ (‘Ljósbrot’) gaat over rouwverwerking. Deze film is gebaseerd op een eerdere korte versie en zag voor het eerst het licht tijdens het Filmfestival van Cannes in 2024. Rúnar Rúnarsson is een IJslandse filmpionier met een geheel eigen signatuur. Dat signatuur bestaat eruit dat de kijker ruimschoots de gelegenheid krijgt om zelf te oordelen door middel van vele stiltes, verstilde beelden en in beeld vaak zwijgende acteurs. Je mag als kijker je eigen opinie vormen en je krijgt daar voldoende clous voor aangereikt in zijn films. In ‘Echo’ (‘Bergmal’, 2019) waren het 48 videootjes waar je als kijker wat van kon vinden, zonder één enkel commentaar. In ‘When the Light Breaks’ verschaft het thema van de rouw de regisseur de gelegenheid dit op een verrassende manier te belichten.

Geboren uit een persoonlijke ervaring wil de regisseur een narratief neerzetten waarin ingewikkelde sentimenten uit de doeken worden gedaan. Gevoelens die door de ‘achterblijvers’ worden beleefd bij het onverwachte verlies van een dierbare. De huidige werkelijkheid én de toekomstperspectieven verschuiven van het ene moment op het andere. In ‘When the Light Breaks’ vindt dit alles plaats in een zeer kort tijdsbestek, waardoor de verschillende sentimenten naast elkaar kunnen bestaan en meer reliëf krijgen. Het is als het ware alsof je een film versneld afdraait, waardoor je opeens andere dingen ziet dan bij normale snelheid.

In ‘When the Light Breaks’ wordt dit allemaal uit de doeken gedaan op een bijzondere manier. Dit is mede te danken aan het talent van de hoofdrolspelers en met name van Elín Hall die de jongvolwassen Una speelt. Zij heeft een geheime verhouding met Diddie, die op zijn beurt in een serieuze relatie is met Klara. Dat verhindert hem niet om een liaison aan te gaan met Una. Hun verhouding wordt aan het begin van de film in grove streken neergezet. Even roken bij ondergaande zon, een zorgje over de telefoon die geen stroom meer heeft, en dan samen de nacht doorbrengen, meer is er niet dat de kijker mag zien van deze relatie.  

Als Una op school komt, en Diddie op dat moment al is omgekomen bij een verkeersongeluk, piept dit noodlot bij stukjes en beetjes het leven in van Una en hun gezamenlijke vriend Gunni. Van een banaal nieuwsfeit wordt het een life changer. De spanning is voelbaar en wordt door Elin Hall op een subtiele manier vormgegeven. Ze heeft weinig tekst nodig om de verschillende sentimenten tot uitdrukking te brengen. Dit is een kwaliteit die perfect past in de aanpak van regisseur Rúnarsson. Als kijker beleven we mee dat het ongeluk en de dood van Diddie onafwendbaar op ze afkomt en zo werkelijkheid wordt. Daarmee worden heden en toekomst letterlijk in één klap op hun kop gezet.

Voor Una is het verdriet gelaagd. Ze mag het verdriet voelen van het verlies van een vriend, maar om haar grote geheim, haar geheime verhouding met Diddie, mag ze niet rouwen. Ze mag niet in alle openheid het verdriet voelen van de minnares die zojuist haar minnaar heeft verloren. Dat zou onkies zijn tegenover Klara, de ‘echte’ vriendin van Diddie. Una kan zo niet haar rol opeisen van de rouwende weduwe die in het centrum van alle verdriet staat. Geen verdriet zo groot als dat van haar. Ze moet plaats laten voor de emoties van de anderen. Op dit punt stelt ‘When the Light Breaks’ de vraag hoe we onze eigen rol kunnen zien in de context van snel veranderende relaties. In de woorden van de regisseur: ‘De film moedigt ons aan om de liefde en de schoonheid te vinden, zelfs in de nabijheid van het verdriet.’ Dat is de breking van het licht: schoonheid beschouwen als het gebroken licht van het verdriet.

De vraag waar je als kijker natuurlijk nieuwsgierig naar bent is de ontmoeting tussen Una en Klara. Ook hier is de zeggingskracht van Rúnarssons beelden bijzonder groot. Hij weet op een listige manier de reflecties van de twee vrouwen met elkaar te verbinden. Geeft hij daarmee een teken? En wat zou de betekenis kunnen zijn? Uiteindelijk heeft ‘When the Light Breaks’ een tamelijk open einde dat ons voldoende te raden over laat, precies hoe het moet zijn in de film.

Ton IJlstra

Waardering: 4

Speciale vertoning: Leiden International Film Festival 2024
Bioscooprelease: 13 februari 2025
DVD-release: 14 mei 2025