White Riot (2019)
Regie: Rubika Shah | 80 minuten | muziek, documentaire, geschiedenis | Met: Red Saunders, Dennis Bovell, Mykaell Riley, Pervez Bilgrami, Pauline Black, Ruth Gregory, Topper Headon, David Hinds, Roger Huddle, Mick Jones, Jimmy Pursey, Tom Robinson, Syd Shelton, Paul Simonon, Janet Street-Porter, Joe Strummer, Poly Styrene, Gulam Taslim, Kate Webb, Lucy Whitman
Op 5 augustus 1976 stond Eric Clapton in een uitverkochte arena in Birmingham en schreef hij geschiedenis. Niet door een legendarische uitvoering van I Shot the Sheriff of White Room, maar vanwege een extreem racistische tirade waarin hij onder andere steun betuigde aan extreem rechts parlementslid Enoch Powell. Ook vroeg hij of er misschien buitenlanders in het publiek aanwezig waren. Zo ja? Dan moesten die maar vertrekken. Niet alleen uit de zaal, maar ook uit het land. Dat de iconische gitarist jaren later spijt heeft van deze haatdragende monoloog mag geen verrassing zijn (zo is te zien in documentaire ‘Eric Clapton: Life in 12 Bars’). Hoe afgrijselijk ook, zijn woorden – ongetwijfeld gevoed door zijn alcoholverslaving en alle problemen die daarmee samenhangen – hielpen wel mee aan de vorming van RAR: Rock Against Racism. Over die protestbeweging gaat het akelig actuele ‘White Riot’.
Groot-Brittannië, eind jaren zeventig. De werkloosheid was groot, de schuld lag volgens velen bij immigranten. Griezelig genoeg was Clapton niet de enige beroemde rockster die dit soort haatzaaiende opmerkingen publiekelijk uitte. Ook David Bowie gaf aan dat Engeland zou profiteren van een fascistische leider. Rod Stewart vond dat zijn land uitsluitend voor witte mensen was. Schokkend, nietwaar? Maar filmmaker Rubikah Shah toont in ‘White Riot’ met archiefmateriaal dat racisme in die dagen overal was. In tv-series, op straat, het was bijna of het de norm was. Racistische aanslagen kwamen zo veelvuldig voor, dat immigranten hun leven niet meer zeker waren.
Naar aanleiding van Claptons optreden schreef muziekfotograaf Red Saunders een brief naar tijdschriften als NME en Melody Maker. In de brief gaf hij het idee – dat al langer speelde – vorm om als rockfans een front te vormen tegen fascisme en racisme. En zo ontstond de RAR beweging: lokale groeperingen die een fanzine uitbrachten (TempoRARy Hoarding). Langzaam maar zeker kreeg RAR voet aan de grond bij jongeren. Toen punkbands als The Clash en Steel Pulse hun medewerking verleenden, ging het hard.
Zoals je mag verwachten, biedt ‘White Riot’ veel interviews, natuurlijk met oprichters Red Saunders, Roger Huddle, Pete Bruno en Jo Wreford, maar ook met artiesten als Topper Headon van The Clash en Dennis Bovell van Matumbi. De archiefbeelden van het concert op 30 april 1978 in Victoria Park vormen de kers op de taart. Bij deze manifestatie marcheerden meer dan honderdduizend demonstranten tegen racisme door Londen, van Trafalgar Square naar Victoria Park, waar ze uiteindelijk een concert bijwoonden van onder andere The Clash, Steel Pulse en Tom Robinson Band.
Shah heeft nog een extra troef in handen met de energieke visuele stijl die ze hanteert. Als ode aan de punkbeweging, met geanimeerde uitgeknipte teksten en leuzen, zet ze de boodschap extra kracht bij. Love music. Hate Racism. De strijd duurt voort. ‘White Riot’ is een aanrader voor iedereen met interesse in geschiedenis, politiek en (punk)muziek.
Monica Meijer
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 17 september 2020