Whitney: Can I Be Me (2017)
Regie: Nick Broomfield, Rudi Dolezal | 105 minuten | documentaire, muziek | Met: Whitney Houston, Bobbi Kristina Brown, Bobby Brown, Robyn Crawford, John Russell Houston Jr., Cissy Houston, David Roberts, Johnny Carson, Serge Gainsbourg, Mike Tyson, Oprah Winfrey
Hoewel haar aftakeling al jaren publiekelijk in beeld was, was het bericht dat Whitney Houston op 11 februari 2012 overleden was een grote schok voor velen. De veelvuldig bekroonde popzangeres was slechts 48 jaar oud. Tragische sterren doen het altijd goed in documentaires, moet de Britse regisseur Nick Broomfield gedacht hebben. Broomfield maakte eerder al films over destructieve artiesten als ‘Kurt & Courtney’ (1998) en ‘Tupac & Biggie’ (2002) en met het succes van zijn landgenoot en collega Asif Kapadia en diens indrukwekkende eerbetoon aan Amy Winehouse (‘Amy’, 2015) in zijn achterhoofd, waagde hij een sprong in het turbulente leven van Whitney Houston. Zoals de meeste mensen wel weten, heeft ze beroemde zangeressen in haar familie – gospelzangeres Cissy Houston is haar moeder en soulzangeres Dionne Warwick haar tante. Het was haar moeder die een carrière voor haar uitstippelde -“De carrière die ze zelf graag had willen hebben”, meent een van de geïnterviewden – en ervoor zorgde dat ze in 1983 een contract tekende bij het Arista Records van platenbons Clive Davis. Die kneedde de jonge Houston op zo’n manier dat zo veel mogelijk het blanke publiek zou aanspreken. En dat terwijl Whitney toch echt een kind uit de getto van Newark, New Jersey was. In de film wordt gesuggereerd dat ze zich nooit helemaal happy heeft gevoeld in dat keurslijf van Arista. Zou de documentaire daarom ‘Whitney: Can I Be Me’ (2017) gedoopt zijn?
Hoe het Whitney na 1983 verging, weet iedereen. Ze heeft zich een plekje verworven in het Guinness Book of World Records, als ‘Most Awarded Female Act of All Time’. Geschat wordt dat ze in totaal tegen de 200 miljoen albums verkocht heeft. Zonder Whitney hadden hedendaagse zwarte zangeressen als Beyoncé en Rihanna nooit de successen kunnen boeken die ze nu hebben, meent één van Whitneys trouwste achtergrondzangeressen. Begin jaren negentig maakte ze een al even succesvolle overstap naar film, met ‘The Bodyguard’ (1992), en uiteraard de bijbehorende soundtrack, als meest in het oog springende voorbeeld. In dat jaar, 1992, op het absolute hoogtepunt van haar roem, stapte Whitney in het huwelijksbootje met de vijf en een half jaar jongere en als rebels en losbandig bekendstaande Bobby Brown. Al jaren wordt beweerd dat Brown Whitney voor het eerst in aanraking bracht met de drugs die zo destructief voor haar zouden blijken, maar in Broomfields film zien we dat Whitney als tiener al met haar twee oudere broers experimenteerde. Sterker: Whitney zou hem met drugs in aanraking gebracht hebben, en hij liet haar kennismaken met de verleidingen van alcohol. Desondanks zou hun gepassioneerde en explosieve huwelijk in totaal liefst vijftien jaar zou duren, ondanks Browns buitenechtelijke escapades (die even worden aangestipt) en zijn losse handjes (die merkwaardig genoeg totaal over het hoofd worden gezien).
Broomfield, niet vies van een beetje roddel en achterklap, verwerkt overigens nog een derde persoon in het verhaal, Whitneys beste vriendin Robyn Crawford, die al vanaf haar allereerste jaren in de schijnwerpers haar steun en toeverlaat is geweest. Crawford is groot, sterk, met kort kapsel en ze basketbalt. O ja, ze ook openlijk lesbisch. In hoeverre ging de relatie tussen Whitney en Robyn verder dan vriendschap? Want Whitney ‘moet haast wel biseksueel zijn geweest’. Zodra Bobby Brown in beeld komt, wordt de invloed die Robyn Crawford heeft op het leven van Whitney Houston steeds kleiner. De bom barst definitief tijdens Whitneys Europese tour in 1999, haar laatste op het niveau dat we van haar gewend zijn, al zien we in het unieke beeldmateriaal zowel voor als achter de schermen dat het haar veel moeite kost. Na die tour hangt Robyn de vriendschap in de wilgen, ongetwijfeld met pijn in het hart. Vanaf dat moment is de aftakeling pas echt ingezet en komt Whitney die nooit meer te boven. Met haar moeder heeft ze altijd een haat-liefdeverhouding gehad; haar zo geliefde vader sleepte haar op zijn sterfbed in 2003 voor de rechter om een financiële kwestie.
‘Whitney: Can I Be Me’ is vrij standaard opgebouwd: de tour uit 1999 als rode draad, tussendoor chronologisch haar levensverhaal vertellend en geboekstaafd door beelden van die bewuste 11e februari 2012. Broomfield heeft flink wat mensen uit Whitneys entourage opgetrommeld: muzikanten, achtergrondzangeressen, make-up dames, stylisten en andere zijdelings betrokkenen komen aan bod (al geeft de Britse voormalige bodyguard David Roberts wél erg leuke bijdrages). Van de échte hoofdrolspelers – haar ouders, Robyn Crawford, Bobby Brown – zien we uitsluitend archiefmateriaal. Jammer, want juist van hen hadden we meer willen weten. Daarnaast wordt Whitneys relatie met haar al even tragische dochter Bobbi Kristina, die na een overdosis in de badkuip (net als haar moeder) een half jaar in coma lag voor ze op slechts 22-jarige leeftijd overleed, niet al te effectief uitgewerkt. Biografisch gezien is ‘Whitney: Can I Be Me’ vrij karig: er wordt een hoop gesuggereerd, maar Broomfield kan maar weinig hard maken. De werkelijke reden om deze film te gaan bekijken is dan ook dat unieke concertbeeldmateriaal (onder meer in Rotterdam), waarin een zichtbaar verzwakte Whitney Houston voor de laatste maal haar ongeëvenaarde zangtalent laat horen. Zonde dat zo’n immens talent zo’n getormenteerde ziel moest hebben.
Patricia Smagge
Waardering: 3
Bioscooprelease: 18 mei 2017
DVD-release: 8 september 2017
Speciale vertoning: Music Film Festival Tilburg, september 2022