Who Killed the KLF? (2021)

Regie: Chris Atkins | 88 minuten | documentaire, muziek | Met: Bill Drummond, Jimi Cauty, Paul Oakenfold, Carl Cox

Bill Drummond groeit op in het Engeland van de jaren 60 en 70, een woelige en fascinerende nieuwe tijd voor de muziekwereld. Bill geraakt, net zoals vele anderen, in de grip van deze veranderingen en is geïnspireerd door de groten, zoals The Beatles. Hij begint zelf muziek te spelen, maar merkt als snel dat het repetitief wordt. Bill stelt vast dat liedjes telkens in een zelfde vorm werden gegoten, een vorm die, in zijn ogen, saai was geworden. In zijn zoektocht naar vernieuwing komt hij in contact met een gelijkgestemd persoon, Jimi Cauty. Het duo haalt inspiratie uit de Illuminatus! trilogie (van Robert Shea en Robert Anton Wilson) en samen richten ze The Justified Ancients of Mu Mu op, beter bekend als The KLF. KLF betekende in feite niets en zowel Bill als Jimi gaven verschillende verklaringen waarvoor het acroniem stond. In de jaren 80, wanneer ze bekender worden, begint alles rond geld te draaien. Alles moet groter, beter, sneller en vooral meer geld opleveren. Het is tegen deze graaicultuur dat de twee zich afzetten. Deze afkeer voor geld zal uiteindelijk leiden tot datgene waarvoor The KLF het meest bekend is, het verbranden van een miljoen pond.

Hun muzikale carrière startte met iets nieuws en provocerends. Ze begonnen vocals en beats uit andere nummers te sampelen. Één van hun eerste hits was een mix tussen ABBA en The Beatles. Het leverde hun wat aandacht en controverse op, maar de wereld was nog niet klaar voor het volle potentieel van de KLF. Toen kwam 1988, het jaar dat de KLF werd gelanceerd naar de top. Elektronische muziek, raves en acid werden populairder bij het bredere publiek. De twee maakten hit na hit en hun liedjes stonden bovenaan elke lijst over heel de wereld. Zelf beweerden ze dat ze nooit het geheime recept wisten en gewoon maar wat deden. Ze schreven zelfs een boek, genaamd The Manual, waarin stond beschreven hoe je een nummer 1 hit schrijft. The sky was the limit en ze waren heer en meester van de popwereld. Er was geen manager, geen baas, ze deden alles zelf.

Het feit dat zij alles zelf deden, eiste een enorme tol van hun mentale gezondheid en dat bereikte een climax in 1992. Het duo werd genomineerd als beste Britse band van het jaar, het ergste dat kon gebeuren voor een groep die anti establishment was. Dit leidde tot de ontmanteling van de KLF en hun gehele muzikale repertoire werd vernietigd. Bill en Jimi bleven samen, maar maakten geen muziek meer. Hun moment suprême moest nog komen. Door de jaren heen hadden ze een rijkelijke som verdiend en deze moest op. De twee kwamen op het waanzinnige idee om een miljoen pond te verbranden. Waarom? Dat vragen zowel het bredere publiek als de twee zich nog altijd af. Dit alles paste wel in het plaatje waarin Bill en Jimi werkten, namelijk dat ze geen idee hadden waar ze mee bezig waren.

Er was geen visie. Bill was geïnspireerd geraakt door een rare religie, genaamd discordianism, dat een antwoord wilde bieden op orde en wanorde. Het Britse duo verwerkte meerdere symbolische elementen van dit geloof in hun muziek en video´s. Hun ideeën ontsproten op de dag zelf en Bill en Jimi zagen wel waar ze belandden. Alles draaide rond de eerste gedachte die je te binnenschoot en dat voerden ze dan uit. Het is zoals iemand in de docu zegt: “De meeste mensen die in een café rare ideeën krijgen, vergeten die de dag nadien. The KLF zette deze impulsen om in werkelijkheid.” Het was gewoon anders, ook al was dat niet hun doel. In de documentaire ‘Who Killed the KLF’ zeggen de twee dat ze eigenlijk zelf nooit goed wisten waarom dit zo was of ze zo handelden. Voor hen was het haast als iets natuurlijks, dat alles een alternatief moest zijn voor de toenmalige waarden, normen en denkwijzen.

De documentaire vertelt Bill en Jimi’s warrige verhaal zo chronologisch mogelijk. Het doel van ‘Who Killed the KLF’ is om dit stuk geschiedenis, dat doelbewust voor een groot stuk is gewist, terug opnieuw te vertellen vanuit verschillende perspectieven. Er wordt gebruik gemaakt van beelden van toen, interviews van vrienden, collega’s, journalisten en zelfs een tovenaar. Het duo zelf, anno 2021, komt nooit in beeld, behalve in video- en audiofragmenten van vroeger. Vragen zoals, wie was de KLF?, wat waren hun inspiratiebronnen?, waarom verdwenen ze? en wat waren de percepties van verschillende lagen van de bevolking over hen? worden allemaal beantwoord in deze documentaire van pakweg 90 minuten. Aangezien de KLF zelf geen visie had, geen doel, want alles was bedoeld om anders te zijn, heeft de docu ook een air van mysterie. Het is dan ook onmogelijk om iets te vatten, dat niet vatbaar is. Daarnaast heeft ‘Who Killed the KLF’ oog voor meer dan enkel Jimi en Bills muzikale carrière. Het elektronische rave duo was veel meer dan enkel een band. Ze waren haast een manier van leven geworden.

Het is eigenlijk best indrukwekkend dat de makers over deze compleet gestoorde popband een consistente documentaire hebben af weten te leveren. Het feit dat er in 88 minuten een zeer informatieve film is gemaakt, die oog heeft voor verschillende aspecten over twee mensen die nooit wisten wat ze deden, verdient lof. De combinatie van oude beelden met overlappende audiofragmenten van Bill en Jimi, samen met de interviews, zorgen ervoor dat de documentaire strak in mekaar zit en nooit verveelt. Er rest nu enkel en alleen nog één vraag: Who Killed the KLF?

Nick Majchrowicz

Waardering: 4

Bioscooprelease: 5 oktober 2023