Within the Whirlwind (2009)

Regie: Marleen Gorris | 90 minuten | drama, biografie | Acteurs: Emily Watson, Pam Ferris, Ben Miller, Ian Hart, Ulrich Tukur, Jimmy Yuill, Agata Buzek, Benjamin Sadler, Monica Dolan, Zbigniew Zamachowski, Lena Stolze, Pearce Quigley, Krzysztof Globisz, Heinz Lieven, Pierre Shrady, Magdalena Górska, Katarzyna Bargielowska, Martin Kaps, Lukasz Garlicki, Piotr Grabowski, Maria Seweryn, Agnieszka Sienkiewicz, Radoslaw Krzyzowski, Nick Dong-Sik

Voor haar film gebaseerd op de memoires van de Joods-Russische docente Letterkunde Eugenia (Yevgenia) Ginzburg greep regisseur Marleen Gorris terug op haar prettige samenwerking met de Britse actrice Emily Watson, met wie zij eerder ‘The Luzhin Defence’ (2000) maakte. Watson kreeg eerder twee Oscarnominaties (voor ‘Hilary & Jackie’ en ‘Breaking the Waves’). Gorris wist zelfs zo’n nominatie te verzilveren (‘Antonia’, 1995). Een Oscar zal ‘Within the Whirlwind’ waarschijnlijk niet krijgen, maar dat neemt niet weg dat het een aardige film is over een boeiend personage. Het levensverhaal van Ginzburg leent zich op papier uitstekend voor een verfilming. Sowieso is er weinig bekend over deze periode in de Russische geschiedenis en wat is er prettiger dan het in je opnemen van een stukje historie door middel van een meeslepende film? Eugenia Ginzburg leefde van 1904 tot 1977. Ze studeerde Sociale wetenschappen en Pedagogiek. Na haar eerste huwelijk, waaruit een zoon geboren werd, trouwde ze met Pawel Aksjonov en kreeg nog een zoon. Het echtpaar was lid van de Communistische partij, maar in 1937 – een rampjaar voor het land dat onder Stalinistisch regime stond – werd Eugenia valselijk beschuldigd trotskistische ideeën aan te hangen. Eerst verloor ze haar baan, daarna haar vrijheid. Vechten voor haar onschuld: het mocht niet baten, maar in plaats van de doodstraf, waar Eugenia zo bang voor was, werd ze veroordeeld tot tien jaar dwangarbeid. ‘Within the Whirlwind’ volgt Eugenia’s geschiedenis tot haar vrijlating in 1949.

De opsluiting van een onschuldige en menslievende vrouw, die ook nog eens moeder is van twee kinderen: je kunt je om minder kwaad maken. Het lukt ‘Within the Whirlwind’ echter niet helemaal om de kijker mee te trekken in de emoties die deze onrechtvaardige geschiedenis eigenlijk verdient. Dat heeft wellicht te maken met het feit dat er meer dan een decennium verstrijkt, zonder dat je dat als kijker merkt. Het hadden net zo goed twee jaren kunnen zijn. De verschrikkingen die Eugenia ondergaat – ziekten, verkrachtingen en de onvermijdelijke dood van mensen in haar omgeving – raken de kijker niet altijd. Dat ligt niet aan de cast, noch aan de regie, maar aan het scenario van Nancy Larson, dat eenvoudig tekort schiet in de opbouw. Te snel moet de kijker zich vastgebeten hebben in de Russische samenleving in de jaren dertig, er wordt hem nauwelijks houvast geboden om zich dit eigen te maken.

De verschillende relaties tussen de vrouwen in de goelag komen ook niet goed uit de verf. Daarnaast werkt Eugenia’s obsessie voor de literatuur, wat haar redding zou zijn, ook op de zenuwen. Dat ze kapot is van verdriet om het feit dat ze haar zoons niet meer ziet, zou eerder een drijfveer moeten zijn om te willen overleven. Misschien was dat ook wel zo, maar dat wordt niet altijd invoelbaar gemaakt. Het is wel erg fijn om Emily Watson weer eens in een hoofdrol te zien. De actrice is zonder meer in staat om het sterke personage overtuigend gestalte te geven. Naast haar uitstekende acteerprestaties en die van haar collega’s is de cinematografie van ‘Within the Whirlwind’om door een ringetje te halen. Prachtige shots van het ijskoude Siberië en perfect gekadreerde beelden bewijzen dat deze film met veel vakmanschap is gemaakt. Deze vakmensen hadden echter een beter, meer uitgebalanceerd, script verdiend.

Monica Meijer

Waardering: 3

Bioscooprelease: 23 september 2010