Woman (2019)

Regie: Yann Arthus-Bertrand, Anastasia Mikova | 105 minuten | documentaire

Yann Arthus-Bertrand (1946) is een wereldberoemde Franse fotograaf, die met name een reputatie opbouwde met zijn fantastische en revolutionaire luchtfoto’s en die sinds 2006 ook documentairefilms en -series maakt. Een natuurliefhebber pur sang en hartstochtelijk ecologisch activist, die met zijn werk de schoonheid en kwetsbaarheid van de aarde wil laten zien aan een groot publiek. Maar de liefde van Arthus-Bertrand voor de wereld gaat verder dan alleen de natuur; hij houdt namelijk ook van de mensheid in al zijn diversiteit. Dat toonde hij onder meer aan in de documentaire ‘Human’ (2015), een imposant en lijvig project waarvoor de Fransman samen met zijn veel jongere Oekraïens-Franse assistente Anastasia Mikova (1982) drie jaar lang mensen van over interviewde over het leven en het mens-zijn. Thema’s als armoede, oorlog, geloof en racisme passeerden de revue. Vakkundig werden al die verhalen verwerkt in een ruim drie uur durende documentaire, boordevol kleine, ontroerende portretten, die ondanks die lange speelduur geen moment verveelt. Dat fraaie staaltje vakwerk halen Arthus-Bertrand en Mikova (inmiddels ‘gepromoveerd’ tot mederegisseur) opnieuw uit met de film ‘Woman’ (2019), waarin ze een ode brengen aan vrouwen, hun vrouwelijkheid en het vrouw-zijn. Uitgangspunt is hierbij: wat betekent het om vrouw te zijn? Hoe verhouden vrouwen zich in een hoofdzakelijk door mannen gedomineerde wereld? Natuurlijk scheelt het nogal of je uit bijvoorbeeld het Midden-Oosten, Afrika of Zuid-Amerika komt, of uit Europa of Noord-Amerika, maar toch lijken al die vrouwen – waar ze ook vandaan komen – meer op elkaar dan je op het eerste gezicht zou denken.

Maar liefst 2.000 vrouwen uit vijftig verschillende landen werden voor deze documentaire geïnterviewd. Dat vrouwen in deze film de hoofdrol spelen, is vooral te danken aan Mikova, die tijdens het maken van ‘Human’ zag dat mannen massaal naar voren stapten om hun verhaal te doen, terwijl vrouwen zich veel aarzelender en wantrouwender opstelden. “Maar als ze eenmaal voor de camera plaatsnamen, leek het alsof ze hun hele leven hadden gewacht op dat moment.” Arthus-Bertrand en Mikova voelden een sterke behoefte om vrouwen dat podium te geven dat ze graag willen. Ze hoeven niet meer te zwijgen omdat de mannen in hun omgeving hen dat opdragen. De vrouwen in ‘Woman’ zijn dan ook verrassend openhartig, ook over intieme onderwerpen als menstruatie en seksualiteit. Ze komen van heinde en verre, uit verschillende culturen, zien er allemaal verschillend uit en vertegenwoordigen verschillende leeftijdsgroepen. Desondanks hebben ze allemaal met elkaar gemeen dat ze weten hoe het is om vrouw te zijn, wat daarbij komt kijken. Dat mannen je nog wel eens willen zien als het zwakke en kwetsbare geslacht en daar misbruik van maken; hoe kun je je daartegen wapenen? Heel verdrietige verhalen komen voorbij, van vrouwen die met zuur zijn overgoten door een familielid, vrouwen die zijn verhandeld, verkracht of gemarteld. Vrouwen die stelselmatig misbruikt zijn. Vrouwen die verdriet voelen omdat ze geen moeder kunnen worden, gedwongen werden om abortus te plegen of niet zelf hun eigen keuzes in het leven konden en mochten maken. Vrouwen die gekleineerd of gediscrimineerd werden om hun vrouw-zijn, en daardoor geen eerlijke kans kregen in hun carrière of zelfs helemaal niet naar school mochten. Vrouwen bij wie je pijn van hun gezicht af kunt lezen, maar die eindelijk de kans krijgen of het lef hebben om hun verhaal te doen. Het zijn verhalen die diepe indruk maken omdat ze uit het leven gegrepen zijn. Zeker als je zelf vrouw bent, komen ze hard binnen (ook al kom je uit een compleet andere cultuur dan de vrouw in kwestie). Maar voor mannen zou deze film ook verplichte kost moeten zijn, zodat ze hun vrouw beter leren begrijpen en op waarde zullen oordelen als ze dat nog niet deden.

Zo’n opsomming van tragische levensverhalen doet vermoeden dan ‘Woman’ loodzwaar en somber is, maar dat is deze documentaire verre van. Er wordt genoeg tijd ingeruimd voor vrolijke, luchtige verhalen. De blijdschap rond de eerste ongesteldheid bijvoorbeeld, of de escapades tussen de lakens, zorgen voor flink wat hilariteit. Ook vrouwen die een manier hebben gevonden om voor zichzelf op te komen, hun trots durven tonen en levenslust uitstralen zorgen ervoor dat de balans niet teveel doorslaat richting tragiek. Wat ook een verademing is: al deze vrouwen zijn écht. Het zijn geen gladgestreken modepopjes maar vrouwen met échte vrouwenlichamen vol imperfecties. Een aantal van hen durft zich bovendien letterlijk bloot te geven, in speciaal door modefotograaf Peter Lindbergh geschoten beelden. Juist dat ze zich kwetsbaar opstellen, maakt hen krachtig en stoer. En dat geldt voor alle vrouwen in ‘Woman’; samen treden ze naar voren namens het vrouwelijk geslacht. Hoe verschillend ze ook zijn. Arthus-Bertrand en Mikova hebben een mooie manier gevonden om hen de volle aandacht te geven. Een egale, donkere achtergrond en de focus volledig op het gezicht van de vrouw. Hier en daar worden de ‘pratende hoofden’ afgewisseld met een reeks korte afstandsshots van vrouwen in hun dagelijkse habitat, maar ook dan gaat onze aandacht altijd uit naar de vrouw. ‘Woman’ zet de ‘gewone’ vrouw op een voetstuk, om aan te tonen dat ze helemaal niet ‘gewoon’ is, maar op haar eigen manier heel bijzonder. Een indrukwekkend en ontroerend eerbetoon aan het vrouwelijk deel van de wereldbevolking dat in veel landen en culturen helaas nog altijd onderbelicht blijft maar haar plekje in de spotlights echt verdient.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 12 maart 2020
DVD-release: 22 juli 2020