You Don’t Nomi (2019)

Regie: Jeffrey McHale | 92 minuten | documentaire | Met: Matthew Baume, Jeffery Conway, Joshua Grannell, April Kidwell, Haley Mlotek, Adam Nayman, David Schmader, Elizabeth Berkley, Joe Eszterhas, Gina Gershon, Kyle MacLachlan, Paul Verhoeven, Roger Ebert, Gene Siskel

Het was bij verschijning in 1995 een zeldzaam grote flop: ‘Showgirls’. De erotische thriller van Paul Verhoeven – over aspirant-danseres en stripper Nomi (Elizabeth Berkley) die naar Las Vegas trekt – flopte gigantisch in de bioscoopzalen, en werd door pers en publiek met de grond gelijk gemaakt. De film werd meer dan eens gekenmerkt als ‘vulgair’, ‘seksistisch’ of simpelweg als ‘tenenkrommend slecht’.

‘Showgirls’ zou uiteindelijk zeven Razzies ‘winnen’ (plus een Razzie voor slechtste film van het decennium), en meer dan eens aangeduid worden als een van de slechtste films aller tijden. Maar de film vergaarde na de flop in de bioscoop óók een onverwachte cultstatus: de verhuur en verkoop van videobanden leverden meer dan 100 miljoen dollar op, en het campy karakter zorgde voor een langzaam groeiende fanschare.

Verhoeven zag er zelf de humor ook wel van in, en was niet te beroerd om de talloze Razzies (de ‘filmprijzen’ voor de slechtste films die jaarlijks worden uitgereikt) voor onder meer Slechtste Film en Slechtste Regisseur zelf in ontvangst te nemen. Deze gezonde dosis zelfspot leverde Verhoeven in ieder geval weer wat extra (her-)waardering op, nadat het genadeloos floppen van ‘Showgirls’ hem hard van zijn Amerikaanse voetstuk (zie klassiekers als ‘Robocop’ en ‘Basic Instinct’) had gedonderd.

Een jaar of 25 later besloot debuterend regisseur Jeffrey McHale dat het de hoogste tijd was voor wat extra waardering voor Verhoeven en ‘Showgirls’. Zeker, de film had her en der al een nieuwe (cult-)status opgebouwd en meerdere critici noemden het zelfs een ‘onbegrepen meesterwerk’. Filmcriticus Adam Nayman schreef bijvoorbeeld het boek It Doesn’t Suck, waarin hij uiteenzet dat de film veel slimmer en diepgravender is dan kijkers en critici (in eerste instantie) dachten. In de documentaire ‘You Don’t Nomi’ wordt verder afgetast wat Verhoeven eigenlijk voor ogen had tijdens het maken van ‘Showgirls’. Een anti-kapitalistische satire? Een genadeloos portret dat breekt met alle Hollywood-clichés? Of simpelweg een compromisloze breuk met de fabel van The American Dream?

Die herwaardering waar ‘You Don’t Nomi’ op boogt, is sowieso een terugkerend fenomeen in de carrière van Verhoeven. De controverse rondom mogelijke homofobie in ‘Spetters’ verjoeg de Nederlander naar de Verenigde Staten, terwijl ‘Starship Troopers’ bij verschijning door veel (Amerikaanse) critici ook genadeloos werd neergesabeld, maar inmiddels gezien wordt als profetische sciencefictionklassieker. De films werden simpelweg niet gelezen zoals ze bedoeld waren: Verhoeven is altijd een satiricus pur sang geweest die nooit schroomt om te schoppen tegen heilige huisjes of de misvormde fantasie van de Amerikaanse Droom.

De satire werd in een film als ‘Starship Troopers’ pas ruim twintig jaar na dato opgepikt, en meerdere critici prijzen ‘Showgirls’ al die jaren later juist ook om dit satirische aspect. Zo schreef filmcriticus Michael Atkinson dat Verhoeven ‘de dapperste en meest zelfverzekerde satiricus in Hollywood is, die genrefilms maakt waarvan niemand weet of het serieus genomen moet worden’. De hoeveelheid bloot, seks en houterige dialogen zorgden ervoor dat ‘Showgirls’ en Verhoeven de film totaal verkeerd begrepen, of niet serieus genoeg namen.

Niet zo vreemd dus dat McHale nog eens wat dieper in de film wilde duiken, waarbij hij vooral pleitbezorgers van de film aan het woord laat, gecombineerd met archiefbeeld van cast en crew. In tegenstelling tot publiek en journaille, neemt McHale de film daarmee bloedserieus. Het zorgt voor een interessante blik op wat Verhoeven en de film daadwerkelijk te zeggen hadden, in tegenstelling tot al het bloot en geweld waar ‘Showgirls’ de beruchte reputatie aan dankt.

Uiteindelijk blijkt ‘Showgirls’ net als veel ander werk van Verhoeven een totaal verkeerd begrepen satire, en ‘You Don’t Nomi’ slaagt er daarmee succesvol in om de (onterecht) verguisde cultklassieker nieuw leven in te blazen. Kortom: vertrouw nooit zomaar blind de snoeiharde mening van filmcritici (maar in negen van de tien gevallen natuurlijk wel).

Alex Mazereeuw

Waardering: 3.5