You Were Never Really Here (2017)
Regie: Lynne Ramsay | 90 minuten | drama | Acteurs: Joaquin Phoenix, Ekaterina Samsonov, Alessandro Nivola, Alex Manette, John Doman, Judith Roberts, Jason Babinsky, Vinicius Damasceno, Kate Easton, Jonathan Wilde, Dante Pereira-Olson, Leigh Dunham
Hoe lang duurt het totdat een rauw, van onderen gefilmd portret van een soort Bijbelse woesteling die zich geconcentreerd door een aaneenschakeling van stijlmiddelen heen worstelt, irritant wordt? Lang, echt heel lang, want Joaquin Phoenix is intrigerend goed als de bij moeder (Judith Roberts) inwonende huurmoordenaar Joe. Zo goed, dat we een secondenlang beeld van een New Yorkse grocery store met op de deur ‘33p’ als prijsaanduiding, maar door de vingers zien.
Een matig gecast personage als dat van misbruikslachtoffer Nina (Ekaterina Samsonov) wordt afgewisseld met de ontroerend goede Roberts. Lynne Ramsay is een regisseur met smaak. Ze citeert in ‘You Were Never Really Here’ driftig uit de rijke filmgeschiedenis, van Scorceses ‘Taxi Driver’ (straatleven), via Oldmans ‘Nil by Mouth’ (geweldsdepictie) en Gibsons ‘The Passion of the Christ’ (martelaarschap) tot de werken van Iñárritu (gitaarsoundtrack). Zo driftig dat de film een lange videoclip dreigt te worden van stijlvondsten.
Vertelt Ramsay eigenlijk een verhaal of wil ze manisch laten zien wat ze in huis heeft, gered door een meesterlijke Phoenix die in elke scène een even hoog niveau haalt? Alles eigenlijk: op driekwart van de film – Joe heeft dan al een kinderpornonetwerk opgerold met een hobbyhamer, dreigt de film te verzanden in een contextarme geweldssymfonie. En Phoenix lijkt definitief te capituleren in het staccato van handelingen dat hij van Ramsay krijgt opgelegd als zijn getraumatiseerde personage flipt.
Maar dan draait de Schotse Ramsay (‘Lets Talk About Kevin’) de bloederige pannenkoek om en bakt er alsnog vast filmvoedsel van. Dan stolt de film tot een logische climax, met een boodschap van omgekeerde waarden. De moordenaar is de moraalridder, en onschuldige slachtoffers kunnen gemakkelijk moordenaars worden, zo luidt het. Stilistisch had het nog compacter gekund, maar met een dubbele (en daarmee dubbelzinnige) slotscène zet Ramsay nog een flinke kers op de taart, euh … pannenkoek.
Jan-Kees Verschuure
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 4 januari 2018
DVD-release: 17 juli 2018
Speciale vertoning: Britain’s Brightest, De films van Andrea Arnold & Lynne Ramsay, Eye Film Instituut, 1 december 2023 — 3 januari 2024