Zingen in het donker (2008)

Regie: Martie Dekkers, Ed van Otterdijk | 38 minuten | drama, korte film | Acteurs: Aart Staartjes, Frank Lammers, Carice van Houten, Gaite Jansen

Dat film niet alleen vermaak maar ook educatie kan verschaffen, is een bekend gegeven. Dat de strikt educatieve film een apart genre is, mag ook nog als bekend verondersteld worden. Maar wat niet iedereen weet, is dat voorlichtingsfilms lang niet altijd knullige producties zijn met derderangs amateurspelers. Zo heeft de Mutsaersstichting (jeugdhulpverlening in Limburg) een prachtige film laten maken als illustratiemateriaal bij het onderwerp ‘huiselijk geweld’.

‘Zingen in het donker’ geeft in ruim een half uur een beeld van een scheefgegroeide familie. Opa (Aart Staartjes), vader (Frank Lammers), moeder (Carice van Houten) en dochter (Gaite Janssen) zitten rond de tafel en reageren op elkaar. De communicatie verloopt stroef. Er valt geen enkel lief woord, alleen maar verwijten. In korte scènes wordt tussendoor achtergrondinformatie gegeven over de verhoudingen tussen de personen. Zo zat opa als klein jongetje al huilend in de kast terwijl zijn vader hardhandig ruzie maakte met zijn moeder. Om het verbale geweld buiten te sluiten begon hij een liedje te zingen. Te zingen in het donker.

Wat vooral pijnlijk duidelijk wordt gemaakt in deze film, is hoe huiselijk geweld van generatie op generatie wordt doorgegeven (in de film onder andere mooi verbeeld doordat acteurs af en toe elkaars plaats innemen). Mensen die zelf uit een gezin komen waarin geweld aan de orde van de dag was, zijn niet of moeilijk in staat om hun ware gevoelens te uiten en vallen makkelijk terug op datgene wat ze gewend zijn. Schreeuwen en slaan vooral. Waarmee natuurlijk alleen maar meer agressie en wederzijds onbegrip wordt opgeroepen. Slachtoffers worden daders en daders worden slachtoffers. Allen zitten ze vast in een vicieuze cirkel.

‘Zingen in het Donker’ is niet zomaar een voorlichtingsfilmpje, maar een volwaardige filmproductie. Het sobere uiterlijk met veel donker zorgt voor een beklemmende sfeer. Het sterke acteerwerk van alle betrokkenen versterkt de urgentie van het gebodene nog eens en maakt de pijn en de machteloosheid erg goed voelbaar. De muziek is her en der op het randje, maar weet net de opdringerigheid te ontlopen. De titelsong ‘Zingen in het donker’, een verbindende factor tussen de scènes, geeft in de uitvoering van zangeres Do een prachtig, sereen einde aan het drama.

Wouter de Boer