Bee Movie (2007)

Regie: Steve Hickner, Simon J. Smith | 90 minuten | animatie, avontuur, familie, komedie | Originele stemmencast: Jerry Seinfeld, Renée Zellweger, Matthew Broderick, John Goodman, Chris Rock, Patrick Warburton, Rip Torn, Kathy Bates, Megan Mullally, Larry Miller, Barry Levinson | Nederlandse stemmencast: Jeroen van Konigsbrugge, Thekla Reuten, Joris Lutz, Jack Wouterse, Bart Oomen

“Bee Movie”: het is een simpele toespeling op de term voor pulpy, low-budget Hollywoodfilms, maar toch is het ook wel een charmante titel voor een luchtig filmpje over bijen.  Het is alleen jammer dat de makers van de film deze charme wat betreft de inhoud van de film niet weten vast te houden. Na een amusant en schattig eerste half uur wordt helaas duidelijk dat het verhaal niet interessant genoeg is om de kijker een speelfilmlengte lang geboeid te houden.

Bedenker en “hoofdrolspeler” van de film, Jerry Seinfeld, had nooit gedacht deze film te zullen maken. Hij had alleen de geinige titel in zijn hoofd, die hij tijdens een diner met Steven Spielberg min of meer bij wijze van grap liet vallen. Spielberg zag echter wel wat in een bijenfilm met die titel en wilde Seinfeld serieus de film laten maken. Oei, maar dat betekende dat er ook een echt verhaal gecreëerd moest worden. Dat valt nog niet mee als de titel het enige startpunt is. Hoewel, dit is niet helemaal waar. Seinfeld was altijd al gefascineerd door bijen. Hun sociale structuur, hun werklust, maar vooral ook het feit dat ze iets als honing weten te produceren. Je moet het wel over honing hebben als je een film over bijen maakt, was de mening van Seinfeld. Wat hem het meest daarover bezig hield, is het feit dat deze door de bijen vlijtig geproduceerde honing vervolgens door de mensen wordt toegeëigend. Wat een onrecht!

Op zichzelf wellicht een aardig gegeven voor een film, maar in ‘Bee Movie’ wordt er gekozen voor een weinig levendige uitwerking. In plaats van het besteden van veel tijd in de bijenwereld, om de kijker zo een leuk beeld te geven van deze cultuur en de eigenaardigheden van de verschillende “bijpersonages”, worden de bijen in de mensenwereld getrokken, waar het geschil op een menselijke en vooral saaie manier uit wordt gevochten: met een rechtszaak. Was het niet leuker geweest om, na Barry’s ontdekking, de bijen massaal in opstand te laten komen? Om ze hun krachten te laten bundelen en de mensen goed terug te pakken? Door de honing of een ander product terug te jatten of iedereen die werkzaam is in de honing te straffen? Er is van alles te bedenken dat filmischer is en meer tot de verbeelding spreekt dan de methode van ‘Bee Movie’.

Ook is het jammer dat het onderwerp van de gestolen honing het enige onderwerp van de film is. Het is niet erg avontuurlijk en bovendien staat er weinig op het spel. Het enige dat er kan gebeuren is dat de bijen de rechtzaak verliezen, waarmee de film op exact dezelfde manier zou eindigen voor de bijen: hun drukke levensstijl zou gewoon ongewijzigd blijven en geen haan die er naar kraait. Nu hoeft er niet meteen een bijenjong ontvoerd of met de dood bedreigd te worden, maar iets meer creativiteit of dynamiek was welkom geweest. Zo had er wat meer gedaan kunnen worden met de “jungle fever”-relatie tussen bijtje Barry en mensenvrouw Vanessa (Renée Zellweger), die nu na een schattige en komische eerste kennismaking en een leuke dagdroom van Barry praktisch terzijde wordt geschoven. Het is vreemd dat deze relatie niet veel meer weerstand, of in ieder geval verbazing, bewerkstelligt bij zowel de mensen als de bijen. Na enig fronsen van de wenkbrauwen, lijkt er verder weinig te worden opgekeken van deze bijzondere combo. Tenslotte is het te betreuren dat de conclusie en boodschap van de film, en de laatste actievolle akte van het verhaal, afhangen een onbegrijpelijke alles-of-niets houding van de bijen. De reden voor de deze keuze is begrijpelijk: als logica zou zijn toegepast zou er geen verhaal meer zijn geweest, noch een mogelijkheid voor een spectaculair einde. Misschien dat het dan toch beter geweest  was om een geheel ander verhaal – of een andere benadering hiervan – te bedenken? Niet dat het makkelijk is om een boeiende film over bijen te maken, maar dit voldoet ook niet.

Het heeft er de schijn van dat ‘Bee Movie’ helemaal niets interessants te bieden heeft, maar dit is zeker niet het geval. Het is eerder het geval dat de lat in animatiefilms tegenwoordig erg hoog ligt en dat gebreken eerder opvallen. Maar ‘Bee Movie’ heeft zeker zo zijn goede punten. Zoals gezegd begint de film grappig en veelbelovend. De eerste scène, waarin Barry naar zijn kledingkast loopt waar alleen maar geel-zwarte truitjes in hangen, is geestig door zijn eenvoud, zoals zoveel van de humor in de tv-serie “Seinfeld”. De wijze waarop Barry vaak nonchalant met zijn handen in de zakken van het truitje in de rondte loopt, is ook grappig om te zien. Het zijn de kleine dingen die het verschil maken in de film. De eindexamenceremonie maakt duidelijk dat bijtjes een kort en druk leven hebben: het gaat namelijk om de eindexamenklas van 7:15 uur, en niet die van een heel jaar. Het gros van de grappen is bedoeld voor volwassenen. Wanneer de namen van honingproducenten “Honron” en “Honburton” langskomen in de rechtzaal, zal geen kind weten wat hier grappig aan (bedoeld) is. Dat zanger Sting zich schuldig maakt aan het stelen van (termen uit) de bijencultuur zal ze waarschijnlijk ook niet bijzonder komisch overkomen. En wanneer Chris Rock, in een erg leuke rol als mug, klaagt dat hij het meest gehate insect is, en dat muggenvrouwtjes liever op zoek gaan naar andere insectensoorten als libellen, zal de analogie met de mensenwereld ze ook ontgaan. Voor volwassenen zijn dit echter leuke momenten, al zijn ze vrij op zichzelf staand. Nog enkele leuke grapjes: Ray Liotta heeft zijn eigen honingmerk; er is een Larry King-bij, ook met zijn eigen talkshow; en beer Winnie de Pooh wordt beschoten met een verdovingspijltje omdat hij honing eet, zonder toestemming van de bijen.

Jerry Seinfeld zelf heeft niet een stem die bij uitstek geschikt is voor animatiefilms, maar is een prima “everyman”, een gemiddeld personage waar iedereen in het publiek zich aan kan spiegelen. Daarnaast blijft het de overbekende stem van komiek Jerry Seinfeld, wat op zichzelf al voor een extra laag zorgt tijdens de kijkervaring.

Zellweger doet het erg leuk in de hoedanigheid van Vanessa, een personage dat doet denken aan Elastigirl (Holly Hunter) uit Pixars ‘The Incredibles’. Als zij een prominentere rol had gehad in de film, en meer haar aparte relatie met Barry had kunnen uitoefenen, was de film als geheel waarschijnlijk een stuk interessanter geworden. Nu zijn het die korte komische momenten die het moeten doen. Daarnaast zijn er gelukkig ook nog enkele spectaculaire actiescènes in de eerste helft van de film – bijvoorbeeld wanneer Barry bij een tenniswedstrijd betrokken raakt en in/op een auto terecht komt –  die de kijker actief bij de film betrekken. Alle onafhankelijke positieve punten bij elkaar maken van ‘Bee Movie’ best nog een prettig tijdverdrijf, maar helaas heeft het verhaal te weinig om het lijf. Jerry Seinfeld is een meester gebleken in het maken van een komische televisieserie over niets. Een bijenfilm over niets blijkt kennelijk niet echt de juiste weg te zijn.

Bart Rietvink

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 12 december 2007