Before Sunrise (1995)

Regie: Richard Linklater | 105 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Ethan Hawke, Julie Delpy, Andrea Eckert, Hanno Pöschl, Karl Bruckschwaiger, Tex Rubinowitz, Erni Mangold, Dominik Castell, Haymon Maria Buttinger, Harold Waiglein, Bilge Jeschim, Kurti, Hans Weingartner, Liese Lyon, Peter Ily Heumer

In ‘Before Sunset’ heeft hoofdpersoon Jesse een boek geschreven over een romantische dag, negen jaar geleden, toen hij besloot om samen met Céline, een meisje dat hij zojuist in de trein had ontmoet, de dag door te brengen in Wenen. De film ‘Before Sunrise’ uit 1995 verhaalt over deze gebeurtenis. Laten we eens teruggaan naar die bewuste dag om te kijken wat er nu zo bijzonder aan was.

‘Before Sunrise’, een film die niet echt bekend is bij het grote publiek, brengt de acteurs Ethan Hawke en Julie Delpy bij elkaar in een praktisch plotloos verhaal, waarin de personages niet veel meer doen dan wat rondlopen en met elkaar praten. Toch is de film werkelijk een juweeltje.

De discussies en anekdotes van Jesse en Céline zijn boeiend en herkenbaar. Ze hebben het over zaken als religie, verschillen tussen mannen en vrouwen, liefde, seks, cultuurverschillen, de dood, het voldoen aan verwachtingen, ambities, dromen. Allemaal onderwerpen waar we bewust of onbewust regelmatig mee te maken hebben of bij stilstaan. Erg belangrijk bij de gesprekken in de film is de schijnbare oprechtheid en spontaniteit van de acteurs. Dit zorgt voor een hoge mate van identificatie. Je gelooft dat zij geloven in hun verhalen en je kunt hierdoor als toeschouwer goed met ze meevoelen.

Wat de personages en hun interacties goed tot leven doet komen is onder meer de willekeur van de discussies en gedachten die naar voren komen, en de mate waarin ze behandeld worden. In het dagelijks leven is er niet altijd sprake van netjes afgeronde of ingezette discussies, en hier is het niet anders. Jesse praat bijvoorbeeld op een gegeven moment over zijn visie op reïncarnatie, en Céline weet niet echt wat ze erop moet antwoorden. Jesse weet ook niet wat hij er verder mee moet en daarom lachen ze er maar om en laten het onderwerp vallen. Net als in het echte leven wordt er soms gewoon een gedachtenstroom geuit zonder dat er veel mee wordt gedaan.

Ook zijn niet alle gebeurtenissen of ontmoetingen direct relevant voor de plot. Net als gespreksonderwerpen waar niets mee wordt gedaan komen er figuren in de film voor die niet echt een functie lijken te hebben of die een verwachting scheppen waar niet aan wordt voldaan. Zo blijken twee mannen aan wie Céline en Jesse in het begin van de film de weg vragen acteurs in een theatervoorstelling te zijn. Céline en Jesse worden uitgenodigd voor de show van die avond, maar ze vergeten uiteindelijk te gaan.

Je krijgt het idee dat ze deel uitmaken van een grotere wereld. Soms lopen er wat mensen op de voorgrond door het beeld terwijl Céline en Jesse zich van de kijker verwijderen. En soms wordt er kort een gesprek van een ander groepje of stelletje gevolgd, waardoor we zien dat iedereen zo zijn eigen verhaal heeft. Dit alles zorgt voor een documentaire-achtige sfeer, en heeft in dit geval zowel een gevoel van gelijkwaardigheid als contrast tot gevolg. De strijd tussen man en vrouw die we waarnemen in de andere gesprekken, bestaat bijvoorbeeld ook tussen Céline en Jesse. Echter, geen van de relaties lijkt zo romantisch of intens te zijn als die van hen, wat hun situatie natuurlijk zo bijzonder maakt.

De romantiek in de film is subtiel, doch doeltreffend. Door vertederde, geïntrigeerde blikken, en kleine gebaren of handelingen wordt duidelijk dat de twee toch wel erg gecharmeerd zijn van elkaar. De manier waarop Céline naar Jesse kijkt, wanneer deze een verhaal vertelt over de keer dat hij als kind de geest van zijn grootmoeder zag, spreekt boekdelen. En in de tram moet Jesse zich duidelijk inhouden om niet af en toe een lok haar van Céline uit haar gezicht weg te strijken. Het mooiste voorbeeld van subtiele romantiek is toch wel de scène in de platenzaak. Jesse en Céline zijn samen een hokje in gegaan om een plaat te beluisteren, en terwijl deze opstaat zijn ze elkaar steeds aan het observeren als de ander niet kijkt. Soms ontmoeten de blikken elkaar net of bijna, en dan moeten ze lichtelijk glimlachen terwijl ze weer wegkijken; het lijkt bijna wel een dans.

Dit alles speelt zicht af tegen een achtergrond van prachtige stadsbeelden van Wenen, onder begeleiding van sfeervolle, vaak klassieke, muziek. Een perfecte, pittoreske aanvulling op het charmante verhaal.

Hoewel de film erg romantisch is, wordt het toch nergens te zoet en blijft er ruimte voor relativering en humor. De romantiek krijgt zelfs enige tragiek in zich, wanneer de geliefden beseffen dat dit waarschijnlijk hun enige dag samen zal zijn. Tegelijkertijd maakt dit die dag extra waardevol. Het is als een metafoor voor de eindigheid van het leven. Juist het besef dat het leven ooit zal eindigen geeft het extra glans. ‘Before Sunrise’ is de filmische expressie van die glans.

Bart Rietvink

Waardering: 5

DVD-release: 22 mei 2014 (een DVD-box, samen met ‘Before Sunset’ en ‘Before Midnight’)