Cleanskin (2012)
Regie: Hadi Hajaig | 108 minuten | misdaad, drama, thriller | Acteurs: Sean Bean, Charlotte Rampling, Abhin Galeya, Tom Burke, Tuppence Middleton, Peter Polycarpou, Silas Carson, James Fox, Michelle Ryan, Sam Douglas, Tariq Jordan, Chris Ryman, Glenn Wrage, Mens-Sana Tamakloe, Shivani Ghai, Shane Zaza, Chris Geere, Simon Wriht, Sid Mitchell, Rebecca Egan, Robin Hellier
Op het eerste gezicht lijkt ‘Cleanskin’ een doorsnee thriller. Een geheim agent versus een terroristische organisatie tegen de achtergrond van een brandend Londen. Waarbij de geheim agent per definitie de good guy is en de terroristen hersenloze bad guys, want nadenken over goed of fout leidt alleen maar af van de actie. De adrenaline moet pompen – nadenken doen we later wel weer. Het goede nieuws is dat de film een dergelijke versimpeling uit de weg gaat en daadwerkelijk probeert een genuanceerde terrorist neer te zetten en op zoek gaat naar diens mogelijke drijfveren. Het slechte nieuws is dat ‘Cleanskin’ niet slaagt in deze lovenswaardige poging.
Ex-militair Ewan (Sean Bean), tegenwoordig actief als geheim agent, raakt betrokken bij een zaak met gestolen Semtex. Als het explosief kort na de diefstal gebruikt wordt bij een zelfmoordaanslag van een moslimterrorist in Londen, krijgt Ewan de opdracht om het brein achter de aanslag te vinden. Met een vrijgeleide om naar eigen goeddunken te handelen (lees: zo veel geweld gebruiken als hij nodig acht). Enige nadeel voor Ewan: hij wordt opgezadeld met een jongere partner, Mark (Tom Burke), die maar niet ophoudt over zijn gezin. Ewans eigen vrouw, zo leren we later in de film, is bij een terroristische aanslag om het leven gekomen.
De man waar Ewan uiteindelijk jacht op maakt is de jonge hoger opgeleide Britse moslim Ash (Abhin Galeya). Hoewel de term in de film zelf niet wordt uitgelegd, is Ash een ‘cleanskin’ – een Britse aanduiding voor extremisten die nog niet eerder op de radar van de nationale veiligheidsdienst zijn opgedoken. Het verhaal van de Rechtenstudent met een westerse vriendin die voor een terroristische moslimorganisatie komt te werken, wordt in flashbackvorm verteld. Kortweg komt het erop neer dat Ash wordt opgepikt door recruiter Nabil (een zeer overtuigende Peter Polycarpou), die zijn woede en onrust kanaliseert richting alles wat westers is.
Ondanks het sterke spel van zowel Galeya als Polycarpou, wordt er geen overtuigende motivatie gevonden voor Ash’ omarming van het extremisme. Sterker nog – aanvankelijk deinst hij terug voor de kille moordzucht waarmee hij in aanraking komt. Slechts één maal confronteert hij Nabil met de vraag of hij in het Paradijs (waar hij als martelaar rechtstreeks heen zal gaan, zo luidt de belofte) zijn familie terug zal zien. Verder rept hij met geen woord over beide. Moet dat dan zijn belangrijkste drijfveer zijn om een zelfmoordaanslag te plegen? Dat is toch wat al te clichématig.
De politieke intriges waar de film op probeert aan te sturen versterken het clichébeeld alleen maar en maken de martelaarsgang van Ash bijna overbodig. Uiteindelijk lijkt dan toch alles om Ewan te draaien, die echter ook maar nauwelijks een catharsis doormaakt. De hersenloze killer komt iets terug op zijn woorden (“I’m gonna find every one of them [moslimterroristen] and send them to the death they’re praying for!”), maar zal niet gauw een woordvoerder voor de VN worden. Al met al is ‘Cleanskin’ dus toch meer een standaard-thriller. En als zodanig zeker de moeite waard. Maar er had veel meer ingezeten.
Wouter de Boer
‘Cleanskin’ verschijnt donderdag 27 september 2012 op DVD en blu-ray.