Daughters of Malakeh (2011)

Regie: Jet Homoet, Sharog Heshmat Manesh | 78 minuten | documentaire

Onderzoeker Sharog Hesmat Manesh, verbonden aan de afdeling Culturele en Maatschappelijke Vorming van de Hogeschool van Amsterdam, reist naar zijn familie in Iran om zijn zus te helpen bij haar aankomende huwelijk. Hij moet gedacht hebben dat zijn familie en zijn twee zusters in het bijzonder een interessant studieobject zijn, want hij laat zich vergezellen van een camera om zijn bezoek vast te leggen.

De familie is van te voren op de hoogte gesteld van de camera en geïnstrueerd deze zoveel mogelijk te negeren; zoon en broer Sharog wilt een documentaire maken, “nou vooruit dan maar” zie je ze denken. Geleidelijk aan vermijden de blikken van de familieleden de camera maar echt vergeten doen ze haar aanwezigheid niet. Hier begint het dan ook te wringen in Sharogs documentaire, aan de ene kant krijgen we een intiem beeld te zien van een familie in Iran, aan de andere kant krijgen we ook het gevoel dat we steeds net worden afgesloten van de details die er toe doen. Alsof we die vreemde Nederlandse kennis zijn die is meegekomen, we worden geaccepteerd, we krijgen een kijkje in de keuken, maar het gevoel echt deelgenoot van het wel en wee te zijn krijgen we niet, zoals bijvoorbeeld in de weergaloze documentaire ‘Stand van de Sterren’ van Leonard Retel Helmrich.

Jammer genoeg weet Sharog ook niet het thema van de afhankelijkheidspositie van zijn zus Maryam te veralgemeniseren. We vergezellen zijn moeder op een boodschappentocht door de stad, zus Maryam reist met het openbaar vervoer naar haar werk, jongere zus Ghazal praat tijdens Engelse les over de liefde en het huwelijk in Iran, maar voor de rest blijft Iran toch vooral buiten de muren van het ouderlijk huis.

‘Daughters of Malakeh’ is zeker geen slechte documentaire. Daarvoor is het verhaal over zus Maryam die op haar 45ste nu eindelijk weleens wil trouwen, maar moeite heeft haar vrijheid zomaar over te geven aan de willekeur van een man en tevergeefs tracht een stukje zelfbeschikking veilig te stellen middels allerlei huwelijksovereenkomsten, te interessant en bij vlagen ook humoristisch. Jammer is dat er niet meer scènes zijn zoals het moment waarin zus Maryam even helemaal baalt van de situatie en van haar aanstaande man, en een vergelijking trekt met het dragen van de hoofddoek. Ze geeft aan niet in de hoofddoek te geloven, maar toch moet ze deze dragen. “Waarom is dat?” vraagt ze zich af en even daarvoor heeft ze het antwoord al gegeven: “Omdat ik in Iran woon.”

In die ene scène en in die ene uitspraak wordt de botsing tussen het individu en de gemeenschap perfect verwoord. Ons leven wordt soms bepaald door onbegrijpelijke en vooral voor vrouwen beperkende constructies die van bovenaf zijn opgelegd. Maryam wil een man, ze wil het huis uit, ze is immers al 45, maar snapt niet waarom ze daarvoor een groot stuk van haar vrijheid moet inleveren; een vrijheid waar ze op haar leeftijd niet meer afstand van wil doen. Wat als het huwelijk haar toch niet bevalt, kan ze dan wel scheiden? Beklemmende huwelijksvoorwaarden en de hoofddoek zijn geen eeuwenoude culturele tradities, maar politieke afspraken die ooit eens zijn bedacht, ingevoerd zijn en soms hardhandig in stand worden gehouden. Of je er nu wel of niet in gelooft, je wordt geacht het spel mee te spelen.

Uiteindelijk moet Maryam ook dit spel weer meespelen. De wrangheid hiervan is duidelijk van haar gezicht af te lezen.

Alberto Ciaccio

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 8 december 2011