Eternal You (2024)

Regie: Hans Block, Moritz Riesewieck | 87 minuten | documentaire

De documentaire ‘Eternal You’ (2024) onderzoekt technologieën waarmee je communicatie met overleden dierbaren kunt simuleren. Ondernemers, gebruikers en deskundigen worden bevraagd over deze nieuwe vormen van herdenken. Ondertussen lijken de makers, Hans Block en Moritz Riesewieck, de kijker naar een oordeel te willen dirigeren.

Christi vertelt over haar ervaring met een online chatbot. Haar eerste liefde Cameroun raakte in coma voor hij stierf. In zijn laatste berichtje vroeg hij hoe het met haar ging, maar ze had geen tijd om hem te antwoorden. Met de AI-tool wilde ze alsnog tijd voor hem maken, al was het eerste contact lastig: “Wat zeg je tegen iemand die dood is? Fijn dat je terug bent?” Daarna werd het een angstige ervaring. Ze hoopte dat het goed ging met Cameroun, maar kreeg te lezen dat hij in een soort hel rondzweeft. Dat was nog niet alles: hij zou ook bij Christi gaan rondwaren.

Christi is een van de gebruikers van ‘Project December’. Dit platform gebruikt kunstmatige intelligentie om realistische conversaties te simuleren, inclusief gesprekken met overledenen. De chatbot is getraind met algemene gegevens uit internetbronnen en specifieke informatie over hoe de overledene appte en praatte. Zo leert het programma hoe iemand waarschijnlijk had gesproken, als hij of zij nog had geleefd. Aan het woord komt Jason Rohrer, de oprichter van Project December. Rohrer gelooft sterk in de eigen verantwoordelijkheid: “Volwassenen mogen technologie gebruiken zoals ze willen en zij zijn verantwoordelijk voor de gevolgen”.

Het roept allerlei ethische vraagstukken en dilemma’s op. Wat als onze digitale equivalenten schadelijk gedrag vertonen? Wie kan er allemaal aan de haal gaan met je virtuele ik? Wat als een bedrijf je moreel onder druk zet om met je dierbare te blijven communiceren? In ‘Eternal You’ worden deze mogelijkheden alleen benoemd, zonder dat ze verder worden uitgediept. De experts lijken vooral te zijn ingezet om kwesties op te werpen, niet om hun overwegingen te delen of oplossingen aan te dragen.

Block en Riesewieck leggen met deze keuze sterk de nadruk op de nadelen en risico’s van digitale onsterfelijkheid. Bovendien geven ze een eenzijdig beeld van de bedrijven die zich ermee bezighouden. Ondernemers zoals Jason Rohrer worden overduidelijk neergezet als gewetenloze geldwolven, die algoritmes en modellen hun gang laten gaan en alle verantwoordelijkheid afschuiven op de gebruiker. Misschien klopt het beeld, maar de oordeelsvorming wordt ook sterk gestuurd.

‘Eternal You’ duikt in de bedrijfstak die zich bezighoudt met een digitaal hiernamaals. In deze documentaire lijkt het alsof niemand mag denken dat het gebruik van AI bij rouwverwerking de mensheid iets goeds kan brengen. De take-home message is vooral: bedrijven die overledenen nabootsen, exploiteren de dood. Misschien klopt dat, maar wel storend dat de makers je deze conclusie opdringen.

Ester Šorm

Waardering: 2

Uitzending: donderdag 31 oktober 2024, 22:20 uur op VPRO, NPO 2 en NPO Start / Plus