Iraq’s Invisible Beauty (2023)

Regie: Sahim Omar Kalifa | 87 minuten | documentaire

Latif Al Ani (1932-2021) was een documentaire fotograaf, die het leven in Irak tussen 1950 en 1970 op een unieke manier heeft vastgelegd. Al Ani was vooral geïnteresseerd in het dagelijks leven. Dat maakt het goed mogelijk om de verschillen met het hedendaagse Irak te zien en juist die verschillen staan centraal in de documentaire ‘Iraq’s Invisible Beauty’ (2023). Gewapend met foto’s van toen reist de fotograaf door het Irak van nu, op zoek naar personen en plaatsen die hij eerder heeft gefotografeerd.

Reizen door Irak doet de hoogbejaarde fotograaf met regisseur Sahim Omar Kalifa aan zijn zijde. Dat levert leuke momenten op, die ook een mooie impressie geven van de persoonlijkheid van Al Ani. Als Kalifa bijvoorbeeld de auto wast, zegt Al Ani: “Kijk, een regisseur die een auto wast”. En op de vraag welke foto’s hij het mooiste vindt, antwoordt hij: “Al mijn foto’s zijn mooi”.

Maar er zijn ook confronterende passages, zoals het bezoek aan Mosul, ooit Al Ani’s favoriete stad. De stad werd in 2017 bevrijd van IS, maar grote delen werden daarbij ook met de grond gelijk gemaakt. Zichtbaar ontroerd loopt de fotograaf tussen het puin en uiteindelijk kan hij nauwelijks verder van vermoeidheid. “Emotioneel uitgeput,” zoals hij zelf zegt. Ook aangrijpend is het moment waarop intieme foto’s van zijn familie te zien zijn en het eigenlijk te pijnlijk is voor Al Ani om daar iets over te zeggen.

‘Iraq’s Invisible Beauty’ is in meerdere opzichten de moeite waard. De film biedt een historisch en modern perspectief op Irak, geeft een mooi beeld van het oeuvre van Al Ani en werpt licht op zijn drijfveren en karakter. Daartegenover staan wel twee punten van kritiek. De voice-over mag wat minder zalvend en hoewel er een zekere spanningsboog te ontdekken valt (‘Zal hij zijn werk kunnen exposeren op de ‘Paris Photo’, een van de beroemdste kunstbeurzen?’), laat de film verder weinig ontwikkeling zien. Het is een geluk dat Al Ani genoeg charisma heeft om het verhaal te dragen.

In 2015 kreeg Latif Al Ani in Nederland de Prins Claus-prijs, die wordt uitgereikt aan kunstenaars en cultuurbeoefenaars die met hun werk positief bijdragen aan de maatschappelijke ontwikkeling van hun land. In een video op de website van het Prins Claus Fonds spreekt Al Ani de hoop uit dat toekomstige generaties in Irak door zijn foto’s kunnen zien hoe ontwikkeld en welvarend het land in cultureel en industrieel opzicht was. Dankzij ‘Iraq’s Invisible Beauty’ kunnen we dat nu allemaal zien.

Ester Šorm

Waardering: 3.5

DVD-release: 22 augustus 2023