La discrète (1990)
Regie: Christian Vincent | 90 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Fabrice Luchini, Judith Henry, Maurice Garrel, Marie Bunel, François Toumarkine, Brice Beaugier, Yvette Petit, Nicole Félix, Olivier Achard, Serge Riaboukine, Katia Popova, Amy Laviètes, Hélène Hardouin, Maria Verdi, Pierre Gérald
‘La discrète’ (1990) is de debuutfilm van de Franse regisseur Christian Vincent. Eerder maakte de duidelijk door François Truffaut geïnspireerde Vincent al enkele korte films. Zijn eerste speelfilm leverde hem direct alom lof op; hij kreeg zelfs vijf César-nominaties waarvan er drie (beste debuterend regisseur, beste originele script, meest beloftevolle actrice) werden verzilverd. Ook hoofdrolspeler Fabrice Luchini werd geprezen voor zijn werk. Hij speelt Antoine, een wat neurotische schrijver van parlementaire speeches die geobsedeerd is door zowel vrouwen als zijn eigen mannelijke ijdelheid. De film laat zich lezen als zijn dagboek. Aan het begin vertelt hij hoe hij gedumpt werd door zijn vriendin Solange (Marie Bunel), die hem verlaten heeft voor een ander. Antoine is niet zo zeer verdrietig vanwege het einde van zijn relatie, hij is vooral gekrenkt in zijn mannelijkheid.
Zijn beste vriend Jean (Maurice Garrel), een bourgondische uitgever, stelt hem voor om wraak te nemen op vrouwen in het algemeen door iemand op hem verliefd te laten worden en die dan keihard te laten vallen. Het hele verslag van het spel van verleiding tot vernedering wordt door Antoine in zijn memoires vastgelegd en door Jean gepubliceerd. De ultieme wraakactie voor de gekwetste man. Slachtoffer wordt de nietsvermoedende Catherine (Judith Henry). Zij is namelijk degene die reageert op de advertentie die Antoine plaatst, waarin hij op zoek zegt te zijn naar een typiste. Aanvankelijk komt Catherine nogal slonzig en muizig over. Antoine is totaal niet van haar onder de indruk – hij vindt haar zelfs wanstaltelijk, terwijl ze eigenlijk heel charmant is – en wil het plan afblazen. Jean weet hem over te halen toch door te zetten: juist omdat hij haar niet aantrekkelijk vindt, is de uitdaging groter en de voldoening sterker. Het verleiden van een mooie vrouw is veel te gemakkelijk, zegt hij. Het verhaal is veel interessanter nu Antoine eerst over zijn verzet heen moet komen.
Uiteraard loopt het allemaal anders en ontdekt Antoine al snel dat Catherine een heel andere vrouw is dan hij had kunnen vermoeden. En uiteraard wordt hij verliefd op haar. ‘La discrète’ is in dat opzicht voorspelbaar. Normaal gesproken is het lastig op sympathie te voelen voor een egocentrisch figuur als Antoine, die vrouwen zonder enige vorm van respect benadert en behandelt. Al snel komen we er echter achter dat we eerder medelijden met hem moeten hebben, dan hem haten om zijn kinderachtige ijdelheid. Het vloeit namelijk voort uit zijn onzekerheid; net als de mannen uit veel films van Truffaut, weet hij zich niet te gedragen in de omgeving van (mooie) vrouwen, omdat hij te veel bewondering voor ze heeft. Hij is door hen geïntimideerd. Hoe graag we hem om zijn gedrag ook willen haten, het lukt ons niet. Catherine zit in hetzelfde schuitje. Zeker aan het begin ergert ze zich mateloos aan hem, maar ze voelt zich ook sterk tot hem aangetrokken. Het is het spel tussen aantrekken en afstoten dat ‘La discrète’ zo interessant maakt. Plus de subtiele karakterontwikkeling. Daarnaast is er het geweldige oog voor detail in zowel beeld als script. Bescheiden nevenpersonages als de zonderlinge, zielige assistent van Jean bijvoorbeeld, die bijzonder fascineert, zijn daar een mooi voorbeeld van.
Wat minder uit de verf komt, is de humor. Luchini doet qua voorkomen denken aan de Italiaanse acteur Roberto Begnini en ook in zijn geval betekent dat dat het is moeilijk om hem serieus te nemen. Vincent heeft die intentie niet direct, maar de cynische, droge humor die Antoine uitdraagt, komt niet goed over. Bovendien wordt ook niet echt toegewerkt naar (dramatische) hoogtepunten, waardoor de film vrij mat blijft. Visueel is het ook allemaal aan de brave, degelijke kant. Daar staan sterke acteerprestaties en een subtiel, gedetailleerd uitgewerkt scenario tegenover. Echt onvergetelijk is ‘La discrète’ niet, maar zeker voor liefhebbers van de Franse cinema – en met name het oeuvre van François Truffaut – mogen Christian Vincents debuut eigenlijk niet missen.
Patricia Smagge