Maidan (2014)

Regie: Sergei Loznitsa | 131 minuten | documentaire

Dagelijks vallen er doden in Zuid- en Oost-Oekraïne door gevechten tussen het Oekraïense leger en de Pro-Russische separatisten. Hoewel het alweer bijna lijkt vergeten, begon het allemaal niet met de inname van de Krim door Rusland, of de oostelijke regio’s in Oekraïne die meer zelfstandig wilden zijn, maar op het plein van de onafhankelijkheid, het Maidanplein, in Kiev.

Maidan werd het toneel van betogingen tegen de corrupte regering van president Janoekovits. Onder Janoekovits ketste een deal over grotere betrekkingen tussen Oekraïne en de EU op het allerlaatste moment af. Dit gebeurde onder grote druk van Rusland. Een groot deel van de Oekraïense bevolking was hier woedend over en opnieuw werd Maidan, net als tijdens de Oranjerevolutie in 2004, het epicentrum van protest.

Geëngageerd filmmaker Sergei Loznitsa (‘In the Fog’, 2012) bracht vanaf december 2013 veel tijd in Kiev door en filmde er met zijn crew dag en nacht. Een aparte ervaring, want hoe zijn documentaire zich zou ontwikkelen, was vooraf natuurlijk niet bekend. In ‘Maidan’ ontbreken interviews en is er nauwelijks tekst aanwezig, de beelden vertellen de kijker het verhaal. We leven mee vanaf het moment dat de bevolking leeft in hoop op verandering tot en met de zwarte dag waarop de gevreesde oproerpolitie (Berkut) met scherp gaat schieten en veel mensen het leven laten.

Als kijker heb je het gevoel alsof je bij de massademonstraties bent en de toespraken hoort. De liederen en het volkslied glijden als een soort betovering over je heen, je ziet de donkere wolken zich samenpakken gedurende het protest. Nadat de protesten in februari 2014 worden verboden ontstaat er een grimmige sfeer op Maidan. De betogers laten zich niet wegjagen en willen de confrontatie aangaan om zo hun doel van een vrijer Oekraïne te bereiken. Autobanden worden in brand gestoken, straten veranderen in rookgordijnen, de oproerpolitie probeert positie te houden en er wordt gegooid met stenen en Molotovcocktails.

En dan nog even om het helder te maken. Rusland heeft het vaak over de fascisten van Kiev, die deze betogers worden genoemd. De extreem rechtse Right Sector was er inderdaad bij en op het internet vind je hier ook zeker minder prettige filmpjes van. Dat ze niet in ‘Maidan’ voorkomen, althans niet letterlijk, doet niks af aan het feit dat het overgrote deel van de mensen uit alle lagen van de bevolking komt, hopend op verandering.

Waar nu gevechten in Slavjansk, Kramatorsk, Lugansk en Donetsk het nieuws overheersen begon het allemaal vredig op Maidan. ‘Maidan’ toont dan ook op grimmige maar indrukwekkende wijze de ommekeer naar een gewelddadige apotheose waar we nog steeds de uitkomst niet van weten.

Meinte van Egmond

Waardering: 4

Bioscooprelease: 5 juni 2014