Tales from the Golden Age – Amintiri din epoca de aur (2009)

Regie: Cristian Mungiu, Hanno Höfer, Razvan Marculescu, Constantin Popescu, Ioana Uricaru | 155 minuten | drama, komedie | Acteurs: Diana Cavallioti, Radu Iacoban, Vlad Ivanov, Tania Popa, Liliana Mocanu, Alexandru Potocean, Teodor Corban, Emanuel Parvu, Calin Chirila, Romeo Tudor, Avram Birau, Paul Dunca, Viorel Comanici, Ion Sapdaru, Virginia Mirea, Gabriel Spahiu, Eugenia Bosânceanu, Smaranda Caragea, Aristita Diamandi, Ion Grosu, Alexandru Papadopol

Met ‘Tales from the Golden Age’ heeft schrijver en producent Cristian Mungiu getracht het element van onzekerheid die het gevolg was van de dictatuur onder Ceauşescu in Roemenië te verpakken in een film waarvan er verschillende versies bestaan met elk een andere samenstelling van korte verhaaltjes die door verschillende regisseurs zijn gemaakt. Het zou dus kunnen dat u een net andere combinatie van episodes heeft of gaat zien dan deze recensent. Dat maakt een bespreking van deze film wel wat verwarrend, maar laat die verwarring nu juist het uitgangspunt van deze film zijn. De korte episodes in ‘Tales from the Golden Age’ zijn zeer grappig en vermakelijk maar ook wel een beetje flauw en vaak vrij voorspelbaar. Wat de film interessanter maakt is de blik die het ons biedt op een episode uit een relatief obscure geschiedenis. Roemenië is nooit zo een opvallende speler geweest in het Oost/West conflict tijdens de Koude Oorlog. Er zijn veel grimmige films gemaakt over het leven achter het IJzeren Gordijn in Oost-Berlijn, maar hoe grijs was het leven in het land met de relatief grootste geheime dienst ter wereld?  De film toont ons mooie beelden van het leven op het platteland of in de modernistische steden met grote lelijke flats en krappe appartementen, kinderen in uniform in schoolklassen, werkloze slagers achter lege vitrines en mensen die troost zoeken in een sigaret.

Verder krijgen we op basis van ‘Tales from the Golden Age’ het gevoel dat het maar wat een gezapige bedoeling was daar in het land van de kleine man met grote verbeelding: Nicolae Ceauşescu. Zo ongeloofwaardig als hij overkwam als totalitaire leider, zo knullig lijken ook de avonturen van zijn burgers en handlangers van het regime. Het enige minder op de lach gerichte verhaal is ook de langste en vormt de kern van deze versie van de film. Een meisje dat extra geld nodig heeft om mee te kunnen op een kamp raakt geïnteresseerd in een knappe oplichter die op zijn beurt weer geobsedeerd is door de romantische gangsterfilm ‘Bonnie and Clyde’. Samen gaan ze als stel het criminele pad op. De verwijzing naar deze film is duidelijk, maar waar ‘Bonnie and Clyde’ een meeslepende tragedie is met veel spannende actie, blijft de Roemeense equivalent wel heel erg achter. Geen banken beroven, maar mensen onder valse voorwendselen flessen aftroggelen en deze dan later verkopen… Veel suffer kan het niet en dat is natuurlijk ook de ironische ondertoon: Bonnie en Clyde in Roemenië, om bij in slaap te vallen. Ook als de politie ze uiteindelijk op de hielen zit krijgen we geen spectaculaire achtervolging en schietgevecht maar een stelletje vermoeide dikkerds die er even bij moeten gaan zitten.

De insteek van de film is dat deze verhalen een middel waren om te blijven lachen te midden van al de ellende, in die zin is het gezellige karakter van de film ook niet zo verwonderlijk. Politiemannen, inspecteurs en andere partijbonzen zijn komische figuren die nu eens niet gevreesd maar belachelijk gemaakt worden. Voor wie het regime dus nog heeft meegemaakt zullen de verhalen als een feest der herkenning komen of tenminste als een amusante hervertelling van een grimmiger verleden.

Voor wie niet bekend is met het regime kan zich minder inleven. Waarom zijn de inwoners uit het dorp er zo op gebrand de absurde eisen van de inspecteurs in te willigen? Welk risico is er verbonden aan het aftroggelen van flessen? En ondanks een kleine verwijzing naar de altijd aanwezig angst van arrestatie, waarom zijn de fotografen zo bang voor hun superieuren? Welk risico lopen ze? De antwoorden hierop zijn natuurlijk duidelijk voor de meeste Roemenen en iedereen oud genoeg om zich de beelden van de executie op Ceauşescu in 1989 te kunnen herinneren, maar wat kan een jongere generatie met ‘Tales from the Golden Age’? Volgens Schrijver en producent Cristian Mungiu doen de episodes hem denken aan de populaire Italiaanse cinema uit de jaren zestig en zeventig. Dat is soms qua sfeer en setting wel te begrijpen, maar de vergelijking gaat uiteindelijk mank, ondanks dat je ‘Tales from the Golden Age’ kan beschouwen als maatschappijkritisch, mist de film toch de urgentie en het subtiele inzicht in menselijke verhoudingen die Italiaanse films uit deze periode zo karakteriseert. ‘Tales from the Golden Age’ is vooral een amusante verzameling van grappige en merkwaardige anekdotes die aan de oppervlakte blijven van een geschiedenis die niet verder wordt blootgelegd.

Alberto Ciaccio

Waardering: 3

Bioscooprelease: 18 februari 2010