Tokyo Sonata (2008)
Regie: Kiyoshi Kurosawa | 119 minuten | drama | Acteurs: Teruyuki Kagawa, Kyôko Koizumi, Yû Koyanagi, Inowaki Kai, Haruka Igawa, Kanji Tsuda, Kurosu Kazuya Kojima, Kôji Yakusho, Jason Gray
‘Tokyo Sonata’ lijkt, oppervlakkig bezien, in eerste instantie een tamelijk rechttoe rechtaan verhaal over een man die zijn baan kwijt raakt en dat niet aan zijn gezin durft te vertellen. Op zich zijn dergelijke situaties vaker verfilmd, dit scenario voegt er toch een nieuwe dimensie aan toe. Dit keer heeft regisseur Kurosawa geen horrorfilm gemaakt, maar zich meer gericht op de liefhebber van de arthouse films. ‘Tokyo Sonata’ is een mooi klein gehouden ‘Kammerspiel-achtig’ drama, dat bol staat van de steeds verder gaande vervreemding in de relaties tussen de gezinsleden.
Vader Ryuhei Sasaki (Teruyuki Kagawa) wordt bij een reorganisatie ontslagen en vertelt dit niet aan de gezinsleden. Hij doet alsof hij nog gewoon naar zijn werk gaat en zwerft de hele dag door de stad. Na een aantal dagen staat hij in de rij voor een gratis maaltijd en ontmoet een oude collega die in dezelfde situatie verkeert. Beide houden eerst de schijn op van zakelijk succes, zijn ex-collega lijkt druk te werken maar heeft een truc door zich voortdurend te laten bellen door zijn eigen telefoon. Beide mannen houden zich uit statusoverwegingen naar buiten toe groot, statusverlies telt zwaar in de Japanse maatschappij. Ryuhei probeert voortdurend zijn autoriteit te bewaren door in het gezin de baas te blijven spelen en op die wijze gezag uit te stralen. Zijn oudste zoon Taka studeert en is een buitenbeentje dat weinig contact met vader heeft. Taka wil als vrijwilliger in dienst treden in het Amerikaanse leger. De jongste zoon Kenji gaat zijn eigen gang. Kenji heeft voor Japanse begrippen harde confrontaties met zijn onderwijzer op school. Kenji confronteert zijn onderwijzer openlijk met het feit dat deze pornoboekjes leest. Kenji betaalt zijn lunchgeld voor school niet en neemt in het geheim pianolessen, die zijn vader hem streng had verboden, een gegeven dat in de latere ontwikkelingen nog een belangrijke rol zal spelen. De huiselijke situatie is dus vol met ouder-zoon conflicten, maar evenzeer een niet florerende echtelijke situatie. Meningsverschillen worden onderdrukt. Dit brengt veel onderhuidse spanningen met zich mee die in het verhaal op fraaie onderkoelde wijze zijn verweven. De moeder is deels ongelukkig, ondergaat geduldig en lijdzaam de gedragingen van haar man en weet het gezin op een bijzondere wijze bij elkaar te houden.
Alle karakters in de film verbergen op de een of andere wijze hun werkelijke bedoelingen voor de ander, ieder kiest min of meer zijn eigen weg en probeert zo heimelijk aan de bestaande situatie te ontsnappen. De wijze waarop een ieder dit doet is fraai uitgewerkt, juist deze ontsnappingspogingen leiden uiteindelijk tot een voor een ieder onverwachte bevrijding. Niettemin zijn niet alle vluchtpogingen uit de leefomstandigheden even geloofwaardig en overtuigend. Als de moeder op een gegeven ogenblik wordt gekidnapt is de bijna slapstick tijdelijk dominant. Het filmverhaal is mooi klein gehouden, met maximaal gebruik van de sfeer die past bij de typerende Aziatische levensomstandigheden en leefstijlen. De film kent zowel humoristische/bijna slapstickachtige componenten, maar tegelijkertijd ook elementen van suspense en soap, waardoor het verhaal toch in evenwicht is gebleven. Het blijft lange tijd onzeker hoe dit moet gaan aflopen. Stort de familie dramatisch ineen zoals dat mag worden verwacht in de bescheiden dramatiek van de ontwikkelingen, gaat men gewoon uit elkaar en vervolgt iedereen zijn eigen ingeslagen weg of zijn er geheel andere onverwachte ontwikkelingen? De regisseur heeft uiteindelijk gekozen voor een einde dat voor de toeschouwer niet geheel onverwacht is, maar dat wel gevoelvol past in de ontwikkelingen.
De locaties zijn goed gekozen, het spel is soms wat sterk aangezet maar toch overtuigend. Het fraaie camerawerk waarin een suspenseachtig sfeertje wordt opgeroepen, de langzame en zorgvuldige opbouw van het verhaal en het typische Aziatische sfeertje maken dit weer zo’n film voor de liefhebber van het subtiele werk.
Rob Veerman
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 12 maart 2009