War in the Arctic-Krieg in der Arktis (2007)
Regie: Ralf Daubitz, Jens Becker | 100 minuten | oorlog, documentaire, geschiedenis
‘War in the Arctic’ (originele titel ‘Krieg in der Arktis’) is een tweedelige documentaire waaraan door de makers Ralf Daubitz en Jens Becker ruim twee jaar gewerkt is. Daubitz en Becker hebben zich als doel gesteld het tot nu toe vrij onbelichte aandeel van de Noord-Europese landen Noorwegen en Finland, in de Tweede Wereldoorlog, te behandelen. Zij krijgen daarbij hulp van een indrukwekkende hoeveelheid historisch materiaal, zowel foto’s als filmopnamen, maar ook schriftelijke bewijzen, zoals correspondentie tussen Albert Speer (Hitlers architect) en Josef Terboven. Tevens spoorden zij zowel Duitse als Scandinavische ooggetuigen op die vervolgens uitgebreid – maar ook weer niet té – aan het woord worden gelaten. Veel van de filmopnamen zijn afkomstig uit een Duitse propagandafilm getiteld ‘Kampf um Norwegen’ van Martin Rikli , die verloren geacht werd, maar bij een internetveiling in 2005 weer boven water kwam.
In het eerste deel, “Storm in het Noorden” (“Sturm im Norden”), zien we hoe Hitler er in 1940 slaagt Noorwegen te veroveren. Operatie Weserübung is een feit. De leiding op het veld werd gegeven aan Generaal Nikolaus von Falkenhorst. Gestart wordt in Denemarken, maar dat was nauwelijks een uitdaging: het land viel binnen een dag. Vervolgens richtte het Duitse leger zich onder leiding van Von Falkenhorst op Noorwegen. Het kleine plaatsje Narvik, een van de meest noordelijk gelegen stadjes ter wereld, wordt daarbij als startpunt genomen: dit was een belangrijk strategisch punt omdat veel uit Zweden afkomstig ijzererts geïmporteerd werd via deze haven. Ook de geallieerden hadden hun zinnen gezet op Narvik, maar het plaatsje viel toch in Duitse handen, waarna de invasie van andere belangrijke strategische plaatsen als Trondheim volgden.
In het tweede deel, “Verschroeide aarde” (“Verbrannte Erde”), doen opvallend veel vrouwelijke ooggetuigen verslag van hun belevingen. Het zijn Finse vrouwen, die in de jaren veertig de aandacht van Duitse militairen trokken en vaak zelfs trouwden. Als “Lotta’s” bekommerden de Finse meisjes zich om de zieken, zorgden zij voor voedsel en kleding. Doel van de Duitsers is de verovering van de Russische havenstad Moermansk en de spoorweg die de stad met Leningrad verbindt. De Duitse troepen, onder leiding van Generaal Dietl, blijven echter in de ijzig koude toendra steken en vier maanden na de aanval zijn zij slechts 24 kilometer gevorderd waren. Ook interessant is het verhaal van Hans Robert Knöspel. Duitsland kon sinds het begin van de oorlog niet meer beschikken over de weersverwachtingen in Europa. Zonder deze belangrijke informatie was het moeilijk om bepaalde militaire operaties uit te voeren. Duitsland had daarom zijn zinnen gezet op het beheren van een eigen weerstation op Spitsbergen, en daar was meteoroloog Knöspel voor aangesteld. Hij kwam er om het leven en werd daar, naar zijn uitdrukkelijke wens, begraven.
De opnamen van het hedendaagse Noorwegen en Finland in combinatie met de unieke archiefbeelden en de boeiende interviews maakt ‘War in the Arctic’ de moeite waard. De documentaire is erg toegankelijk, wat niet wil zeggen dat het oppervlakkig is, en nergens saai of monotoon. Zeker een aanrader voor mensen die geïnteresseerd zijn in geschiedenis en de Tweede Wereldoorlog.
Monica Meijer