Anna’s War – Voyna Anny (2018)

Regie: Aleksey Fedorchenko | 74 minuten | drama | Acteurs: Marta Kozlova, Ilya Belov, Sergey Fedorov, Konstantin Itunin, Egor Partin, Yekaterina Sokolova, Aleksandr Vakhov, Lyubov Vorozhtsova

Het openingsbeeld van ‘Anna’s War’ is pikzwart. Alleen de geluidsband prikkelt de zintuigen. Een luid geroezemoes overheerst. Dan klinken er opeens geweerschoten en zwelt het geluid aan. Ondefinieerbare stemmen worden overtroffen door het geraas van automotoren. Door enkel op het gehoor in te spelen, word je als toeschouwer op een slimme manier mee de film ingetrokken. De nieuwsgierigheid naar begeleidend beeld, mede door toedoen van de onheilspellende filmtitel, wordt als vanzelf aangewakkerd. Wat is hier aan de hand?

Na anderhalve minuut openbaart zich het beeld: een platgetrapt graanveld. De dreiging blijft in stand. Een ondertitel leert dat we ons in door Nazi’s bezet Russisch gebied bevinden. Het is november 1941. De Tweede Wereldoorlog is in volle gang. Het graanveld de laatste rustplaats voor hen die in de schietpartij de dood hebben gevonden. Al het leven lijkt uit het massagraf te zijn weggetrokken. Totdat een jong, Joods meisje, happend naar adem, een onverwacht teken van leven geeft.

Het meisje, slechts gekleed in een lange onderbroek, gaat naarstig op zoek naar eten. Die primaire levensbehoefte is de eerste horde van een lange, benarde overlevingsstrijd. Anna’s persoonlijke oorlog tegen de kwade buitenwereld. Het meisje (een integere rol van Marta Kozlova) vindt uiteindelijk een schuilplaats in de schoorsteen van een troosteloos ogend schoolgebouw. Daar leert ze, al observerend, hoe de wereld in elkaar steekt.

Door hoofdzakelijk op het gevoel in te spelen, waakt ‘Anna’s War’ er voor om het drama al te groot te maken. Primaire zintuiglijke waarnemingen gaan boven het verstand. De kinderlijke onschuld staat voorop. De toeschouwer gaat daardoor mee op hetzelfde denkniveau als de jonge Anna. Dat geeft, naast alle ernst, ook ruimte voor fantasie. Er ontstaat als gevolg een werkelijkheid zoals die door de ogen van een kind wordt gezien.

De film gaat daarbij meer over de wording van het leven dan over de vernietiging van de dood. Het schoolgebouw, baken van kennis en persoonlijke groei, zorgt er voor dat de oorlog nooit de overhand kan nemen. Daarin schuilt een gevoel van hoop en veerkracht. Anna’s kinderlijke onschuld stelt haar in staat om te overleven. Omdat haar kinderlijkheid als symbool voor de mensheid in het algemeen kan worden gezien, is er altijd licht aan de horizon. Alle beelden van dood en verderf worden in ‘Anna’s War’ dan ook regelmatig voortgezet met een teken van leven en hoop. Een sterkere visuele houvast biedt het witte licht van Anna’s wijd open gesperde ogen, dat de schier oneindige duisternis altijd weet te overheersen.

Wouter Los

Waardering: 4

Bioscooprelease: 2 mei 2019
DVD-release: 20 augustus 2019