The Man Who Stole Banksy (2018)

Regie: Marco Proserpio | 93 minuten | documentaire

De muur die de Palestijnse gebieden scheidt van de staat Israël, is voorzien van indrukwekkende streetart, onder meer van de obscure en tegelijkertijd wereldberoemde Banksy. Niemand lijkt te weten wie hij is, maar zijn werk weet overal aandacht te trekken, of het nu de Europese vlag is op een muur in Dover of een kunstwerk dat zichzelf vernietigd op een veiling. Als deze Banksy in Bethlehem een ezel schildert die door een Israëlische soldaat wordt gecontroleerd, kun je er donder op zeggen dat het controverse oproept. Controverse die hoort bij kunst, maar in het dagelijks leven disruptief kan zijn. Kan zijn, want er zijn vrijdenkers en scherpslijpers.

Ongetwijfeld zijn er ook mensen die hun schouders ophalen, maar de eerste twee groepen domineren het debat. Interessant dat de Italiaanse documentairemaker Marco Proserpio zowel westerlingen als Palestijnen van allerlei snit om hun mening vraagt. Interessant ook dat de Palestijnen verdeeld zijn. Er zijn zelfs Palestijnse officials trots op de schildering, maar ook furieuze reacties, en mensen die er een slaatje uit slaan. Begrijpelijk. Banksy maakt zichzelf niet kenbaar, maar heeft ook een schildering gemaakt van een Palestijn die een bos bloemen gooit in plaats van stenen. Enige nuance kan hem dus niet worden ontzegd.

Kunst wordt door de beschouwer nu eenmaal aangewend voor het eigen gelijk. Het is enigszins jammer dat gefundeerde duiding over kunst en context ontbreekt in deze docu, die met liefde voor betrokkenen is gefilmd – beschouwers dan wel omwonenden. Je krijgt bewondering voor Banksy en het debat dat hij ontlokt, als ook begrip voor het feit dat hij liever onbekend blijft. De wet is cynisch ambivalent over streetart. Aan de ene kant breekt de kunstenaar in op iemands bezit en mag het verwijderd worden, maar wie de muur als geheel zou meenemen steelt een kunstwerk. Is anonimiteit niet altijd de essentie van graffiti geweest? Deal with it en laat het zijn.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3

Bioscooprelease: 2 mei 2019