Apt Pupil (1998)

Regie: Bryan Singer | 112 minuten | drama, thriller | Acteurs: Ian McKellen, Brad Renfro, Bruce Davison, Elias Koteas, David Schwimmer, Joshua Jackson, Mickey Cottrell

‘Apt Pupil’ is gebaseerd op het gelijknamige, korte verhaal van horrorschrijver Stephen King. Het verloop van het verhaal is aangepast, maar de broeierige sfeer die het boek kenmerkte is ook in de filmversie behouden. Helaas heeft de film ook enkele ongeloofwaardigheden uit het boek overgenomen.

Ten tijde van de release van ‘Apt Pupil’ was de controverse rondom de film niet van de lucht. Een douchescène waarin jonge acteurs naakt gefilmd werden, wekte de afschuw van de Amerikaanse media. Geheel ten onrechte, de scènes duurt erg kort, hoort bij het verhaal en er is nagenoeg geen naakt te zien. Desondanks heeft al het commentaar de film geen goed gedaan. Een grote recette heeft de prent niet opgeleverd.

De film begint goed met de uitgebreide introductie van de hoofdpersonages. Regisseur Bryan Singer heeft eerder al bewezen met zijn film ‘The Usual Suspects’, dat hij goed is in karateruiteenzettingen. In korte tijd krijgen de personages vorm. De acteurs krijgen de ruimte om hun talenten te ontplooien. Met name de ervaren Britse acteur Ian McKellen benut zijn kans om te schitteren.

Het moet gezegd worden dat McKellen veruit de meest interessante rol heeft. Als schurk valt er voor acteurs meestal meer eer te behalen dan in de heldenrollen. De rol van Kurt Dussander is de Brit op het lijf geschreven. Het knappe van McKellen’s acteerprestatie is dat hij sympathie weet op te wekken voor een ‘fout’ persoon. In het begin krijg je als kijker medelijden met de fragiele, oude man die gechanteerd wordt door Bowden. Ondanks de vreselijke verhalen over zijn oorlogsverleden die Dussander vertelt, is de breekbaarheid en de pijn van de oude man voelbaar. Dit is geen gewetenloos monster die al die verhalen vertelt, maar een mens. Dussander is een man die in een andere wereld opgroeide en de last van het verleden verstopt heeft in het donkerste hoekje van zijn geest. McKellen weet dit met stem en gezichtuitdrukkingen sterk uit te beelden. De langzame transformatie van breekbare oude man naar de sluwe, sadistische Nazi komt erg geloofwaardig over door het solide spel van de Brit. Met name de scène waarin Dussander gedwongen wordt om een Nazikostuum aan te trekken is indrukwekkend. Geheel onverwachts maakt Dusander de Hitlergroet. De kwetsbare houding van de oude man die gechanteerd wordt, verdwijnt direct als Dussander vol trots en overgave de Hitler-groet brengt. In deze scène toont McKellen een ware rasacteur te zijn. Met minimale middelen weet hij het maximale effect te bereiken.

Brad Renfro is de tegenspeler van McKellen. Renfro is een redelijk vlak acteur die niet gezegend is met veel charisma. In deze film is zijn spel redelijk goed. Op sommige momenten acteert Renfro opvallend goed en gedreven, terwijl hij op andere momenten nogal saai en ongeïnteresseerd overkomt. Het beste komt Renfro tot zijn recht als hij tegenover McKellen staat. Deze scènes zijn beslist het beste wat de film te bieden heeft. In deze passages weet ‘Apt Pupil’ te overtuigen als psychologische thriller en overstijgt de prent de middenmoot. Helaas weet de film over de gehele linie genomen dit niveau niet vast te houden. David Schwimmer speelt de rol van decaan. Dit doet hij niet onaardig, maar helaas doet dit personage iets teveel aan zijn eerdere rol in de sitcom ‘Friends’ denken. ‘Apt Pupil’ was een van de eerste filmrollen die Schwimmer speelde en zijn rol als de schlemielige Ross uit ‘Friends’ achtervolgde hem nog. Schwimmer is getypecast voor deze rol. De andere acteurs zijn redelijk, maar niet noemenswaardig.

De novelle van Stephen King was wat geloofwaardigheid betreft zeker niet overtuigend De makers van de filmversie hebben dat beseft en pasten het script daarop aan. Met name het einde is sterker uitgewerkt dan in het boek. Helaas verliezen zij zich net als in het originele verhaal ook in irrelevante scènes onlogische passages en saaie tussenstukjes. Zo is de moord op een zwerver totaal overbodig en langdradig uitgewerkt. De seksueel getinte kantjes uit Kings verhaal zijn helaas ook verwijderd, deze delen vormde een belangrijk onderdeel van het boek en gaven de vertelling een grimmiger kantje. Ook blijven enkele passages uit te lang doorgaan en had een iets vlottere regie de film geholpen om de vaart erin te houden.

‘Apt Pupil’ is een film die gedragen wordt door het sterke spel van McKellen. De film bevat weinig actie en nagenoeg geen geweld. Het is een niet-goed-uit-de-verf gekomen film geworden die niet altijd weet te overtuigen door het voortkabbelende verhaal.

Frank v.d. Ven

Waardering: 3

Bioscooprelease: 20 mei 1999