Day Break – Dame sobh (2005)

Regie: Hamid Rahmanian | 84 minuten | drama | Acteurs: Hosein Yari, Zabi Ashfar, Maryam Amirjallali, Hoda Nasseh, Atash Taghipour

‘Day Break’ is een film over het strafrechtsysteem in Iran voor ter dood veroordeelden. Op grond van de koran wordt aan de familie van het slachtoffer een grote rol toegekend: zij beslissen uiteindelijk over leven of dood van de dader. Bieden ze op de dag van executie genade aan, of trekken ze eigenhandig de tafel weg onder de voeten van de man aan de galg?

Mansour zit, met vele anderen, te wachten op deze dag. Maar hij vermoedt al hoe die dag zal verlopen: al twee keer heeft de familie van het slachtoffer op zich laten wachten, en dus was er letterlijk uitstel van executie. Dit leidt bij Mansour, maar ook bij zijn ouders en zijn hoogzwangere vrouw, tot een martelende onzekerheid. ‘Day Break’ toont hoe Mansour langzaam maar zeker gek wordt van deze onzekerheid. Zelfs de geboorte van zijn kind kan maar tijdelijk en beperkt vreugde brengen, juist ook omdat Mansour niet weet hoe lang hij de vader zal kunnen blijven…

De wanhoop wordt nog eens versterkt door de spijt dat hij zijn ouders en vrouw overgehaald had om naar de grote stad te trekken. Hij bracht ze van het platteland, waar bekenden en familie achterbleven, naar Teheran, op zoek naar werk dat zich niet aandiende. Had hij dit niet gedaan, dan was alles anders gelopen, is natuurlijk de gedachte.

‘Day Break’ toont dit alles vooral met beelden. Mansour zelf zegt haast niets gedurende de gehele film: de omstandigheden, zijn mimiek en zijn fysieke reactie op alles wat gebeurt, zeggen genoeg. Deze moeilijke rol wordt knap vertolkt door Hosein Yari.

De grootste stukken tekst worden uitgesproken door enkele belangrijke figuranten, zoals de arts die de gevangenen medisch controleert voordat ze naar de galg gaan omdat ze alleen ‘gezond’ ter dood mogen worden gebracht, de vader van Mansour die vertelt over zijn wanhoop en verdriet, of de rechtsfilosoof die aan de slachtofferfamilies uitlegt wat de koran leert over hun belangrijke rol. Vaak richten deze mensen zich dan zelfs rechtstreeks tot de camera: het geeft de film soms een documentair karakter.

Dit brengt het karakter van de film soms wat uit het lood: de ene keer is het duidelijk een speelfilm, maar her en der wordt nadrukkelijk ‘gedaan alsof’ het een documentaire is.
Toch doet dit minpuntje niet veel af aan de indruk die ‘Day Break’ maakt: vooral door het bijna bizarre, maar helaas realistische onderwerp. Maar ook de filmische kwaliteit draagt bij aan de waardering voor ‘Day Break’: de film wordt goed geacteerd en bevat, in goede Iraanse filmtraditie, zeer mooie en sfeervolle beelden.

Daniël Brandsema