De wereld van Sofie-Sofies verden (1999)

Regie: Erik Gustavson | 105 minuten | drama, fantasie, geschiedenis | Acteurs: Silje Storstein, Tomas von Brömssen, Andrine Sæther, Bjørn Floberg, Hans Alfredson, Nils Vogt, Minken Fosheim, Edda Trandum Grjotheim, Arne Haakonaasen Dahl, Sullivan Lloyd Nordrum, Kjersti Holmen, Ingar Helge Gimle, Giorgos Floros, Sven Henriksen, Mark Tandy

Filosofie voor beginners. En dan voor jeugd in het bijzonder. Wie ben ik? Wie ben jij? Waar komt de Wereld vandaan? Vragen waarop de hoofdfiguur, Sofie, antwoorden probeert te krijgen en waarbij ze, gek genoeg, een schepper in al zijn verschijningsvormen zorgvuldig vermijdt. Het antwoord komt nog het dichtst bij Descartes: ‘Ik denk dus ik besta’ en is in uitwerking eerder leuk gevonden en fantasievol, dan per se filosofisch, dat wel. ‘De Wereld van Sofie’ van de Noorse schrijver Jostein Gaarder is al vertaald in zesenveertig talen en kan met 15 miljoen verkochte exemplaren een internationale bestseller genoemd worden. Inmiddels ook ten tonele gebracht als musical. Ach ja, zo gaat dat tegenwoordig met succesvolle literaire werken: ze worden uitgemolken tot de laatste druppel. De film is dus op het boek gebaseerd en het is een inkoppertje maar het boek is beter. Het blijft natuurlijk appels met peren vergelijken en er zijn nu eenmaal mensen die liever de film zullen zien, wellicht houden zij niet zo van lezen, dat kan. Feit is alleen dat het boek zoveel meer bevat, dat de film niet kan bieden. En dan hebben we het over de informatieve, educatieve inhoud, de verdieping, waar het in dit verhaal toch eigenlijk om te doen is. Het gaat immers allemaal over (voornamelijk westerse) filosofie. Een onderwerp dat al moeilijk samen te vatten is in een boek, laat staan in een film. Belangrijke denkers die in het boek nog redelijk onder de aandacht komen, verdwijnen in de film in een decor van een ietwat rommelig avontuur en worden meer terloops genoemd, dan werkelijk behandeld. Uiteraard is de film doordat het verhaal van Sofie, haar nieuwsgierigheid, het missen van haar vader en de avonturen die ze met de mysterieuze klarinetspeler beleeft, veel nadruk krijgen, wel lekker toegankelijk voor de kids. En uiteindelijk pakt het geheel, als je het los van het boek beoordeelt, niet te veel verwacht van het informatieve en educatieve gehalte, toch goed uit. Het ontplooit zich, na een warrig begin, gaandeweg vooral als een ode aan de fantasie en de kijker wordt uitgedaagd hierin mee te gaan. De sets die Sofie terug in de tijd en naar andere landen en werelddelen brengen, zien er goed uit, zonder computer poeha en zonder mega budgetten waarschijnlijk, maar met toch authentiek ogende omgevingen, met mooie kostuums en veel figuranten; zoals het hoort in een fantasiefilm. Dat is dus een pluim voor regisseur Erik Gustavson, die een prettige jeugdfilm aflevert, waar je even moet in komen, maar die je uiteindelijk meeneemt op een aardige reis, met prettige karakters, neergezet door een geloofwaardige cast. Met een bijrol als Sophies vader voor de bekende Noorse acteur Bjørn Floberg, (onder andere uit ‘I Am Dina’ (2002). Lees het boek, kijk de film, maar vergelijk ze maar niet. Beide op zichzelf zijn zeker de moeite waard.

Arjen Dijkstra