Die Schlangengrube und das Pendel – The Torture Chamber of Dr. Sadism (1967)

Regie: Harald Reindl | 85 minuten | horror | Acteurs: Lex Barker, Karin Dor, Christopher Lee, Carl Lange, Christine Rücker, Vladimir Medar, Dieter Eppler

‘Die Schlangengrube und das Pendel’ (1967) van de hand van regisseur Harald Reindl is losjes gebaseerd op het verhaal ‘The Pit and the Pendulum’ van Edgar Allan Poe. Deze Duitse film begint direct met de veroordeling en gruwelijke terechtstelling van graaf Regula vanwege de martelingen en de moorden die hij heeft gepleegd. Vijfendertig jaar later arriveert de advocaat Roger Mont Elise in de buurt, op zoek naar kasteel Andomai. De voortekenen zijn veelzeggend. De afwijzingen en waarschuwingen die Roger ondervindt, de sombere blikken van de dorpelingen als hij naar het kasteel vraagt, het kasteel dat met de naam ‘bloody castle’ wordt aangeduid… Het vormt een sfeervolle opening voor de voor de duistere tijden die zich lijken aan te dienen.

Reindl zet de aanpak die hij in de openingsscènes hanteert voort en gooit er tal van aanvullende sfeerverhogende ingrediënten tegenaan: een groot en donker woud, onbestemde achtergrondgeluiden, vervallen ruïnes, grillige rotsformaties, steeds dikker wordende mistbanken en spookachtige taferelen waarin slachtoffers aan bomen zijn opgehangen. Ook met betrekking tot kasteel Andomai zelf wijkt Reindl niet af van zijn insteek: groot en donker, hekken die zichzelf lijken te openen en te sluiten, krakende en geheime deuren, een doolhof van lange schaars verlichte en met schaduwen gevulde gangen en kerkers, verborgen ruimtes, demonische schilderijen, menselijke schedels en skeletten, allerlei kruipend (on)gedierte, gravin Lilian die zich vreemd gedraagt, de bediende van graaf Regula met zijn geheimzinnig gedrag… het zijn macabere ingrediënten die Reindl, zonder dat er sprake is van overdadigheid, aansprekend weet weer te geven en die er voor zorgen dat de duistere sfeer die vanaf het begin wordt opgeroepen ook wordt vastgehouden en uitgebouwd.

In een later stadium wordt het een en ander wat explicieter van aard. Graaf Regula blijkt nog niet zo dood te zijn als op grond van de openingsscènes wellicht gedacht werd en wil wraak nemen voor zijn terechtstelling van 35 jaar geleden. Reden waarom hij de diverse personages, nakomelingen van zijn vroegere beulen, ook op zijn kasteel heeft uitgenodigd. Tot hun schrik komen deze er achter dat ze gevangenen van de graaf zijn geworden en dat hij wat letterlijk martelende situaties voor hen heeft uitgedacht. Een slangenkuil, een plank met ijzeren punten waarop een slachtoffer gespietst dreigt te worden, een heen en weer zwaaiende bijl die een slachtoffer doormidden kan klieven… het zijn deze en diverse andere weinig benijdenswaardige situaties waarin de kwaadaardige graaf zijn slachtoffers brengt en waaruit duidelijk zijn sadistische inslag blijkt. Wat ook de reden is dat deze film ook bekendstaat als ‘The Torture Chamber of Dr. Sadism‘. Ook deze situaties heeft Reindl verdienstelijk vormgegeven en de nodige spanning en horror worden er dan ook door gewaarborgd.

Temeer daar wanneer blijkt dat de bewoners van het kasteel anders zijn dan op het eerste gezicht vermoed zou worden en wat merkwaardige fysieke trekjes vertonen. Dat geeft de gelegenheid voor wat aardige confronterende taferelen die zich ook lenen om wat speciale effecten voorbij te laten komen. Deze zijn her en der verdienstelijk in beeld gebracht, hoewel ze inmiddels ook wat gedateerd overkomen. Wel vallen het gebrek aan logica en de nodige vergezochtheden op naarmate het verhaal vordert. Jammer ook dat Reindl te ver doorschiet bij de vormgeving van de confrontaties. Het blijft weliswaar onderhoudend genoeg allemaal, maar het hechten aan de geloofwaardigheid van de gebeurtenissen moet, ook binnen de grenzen van het horrorgenre, op een wel erg laag pitje worden gezet. Er wordt eveneens wel wat simpeltjes toegewerkt naar de afsluiting van het verhaal. Jammer dus dat Reindl in dit latere stadium de ontwikkelingen niet op een andere manier heeft vormgegeven want dit had het horrorgehalte in deze productie effectief kunnen verhogen.

Verder wordt het niet echt ijzingwekkend eng. Ondanks de voor de liefhebbers van de meest bloederige taferelen wellicht veelbelovende alternatieve titel komen er geen beelden voorbij van allerlei expliciete martelingen. Hoewel er wel degelijk slachtoffers vallen en de onfrisse praktijken van graaf Regula duidelijk en dreigend genoeg in beeld worden gebracht, blijft het bloedvergieten redelijk beperkt. Het gaat regisseur Reindl vooral om de duistere en unheimische sfeer die in deze film aanwezig is en de dreiging die boven de hoofden van de hoofdpersonen hangt wanneer de graaf wraak op hen wil nemen en ook over verdere snode plannen blijkt te beschikken.

Verdienstelijk werk van de diverse acteurs, hoewel er ook duidelijk van typecasting sprake is. En wel in het geval van horrorster Christopher Lee, onder andere bekend door zijn Dracula-vertolkingen. Lee levert weliswaar degelijk werk af als de kwaadaardige graaf Regula, maar deze blijkt, vreemd en opmerkelijk genoeg, nogal bang voor crucifixen te zijn en ook het bloed van zijn slachtoffers nodig te hebben. Kenmerken die wel erg veel doen denken aan graaf Dracula die Lee herhaaldelijk vertolkt heeft. En de naam ‘Regula’ doet ook niet in het minst denken aan die van de heerser der vampiers. Aardige prestaties ook van de overige betrokkenen. Lex Barker is in vorm als de advocaat en held van het verhaal Roger Mont Elise, evenals Karin Dor dat als barones Lilian von Brabant dat is. Ook netjes werk van Vladimir Medar als de geestelijke/bandiet Fabian die ook de nodige humor in zijn spel legt en een opvallend geslaagd optreden van Carl Lange als Regula’s geheimzinnige, sinistere en boosaardige bediende Anatol.

Het maakt ‘Die Schlangengrube und das Pendel’ al met al tot een horrorfilm waarin sfeer voorop staat en waarin Reindl dit ook effectief weet op te roepen, vast te houden en uit te breiden. Wel een film waarin de nodige onwaarschijnlijkheden en vergezochtheden op de koop toe moeten worden genomen, maar die voor de horrorfan niettemin garant staat voor een geslaagd portie sfeervol griezelen.

Frans Buitendijk