Donbass (2018)

Regie: Sergei Loznitsa | 121 minuten | drama | Acteurs: Valeriu Andriuta, Natalya Buzko, Evgeny Chistyakov, Georgiy Deliev, Vadim Dubovsky, Konstantin Itunin, Boris Kamorzin, Sergey Kolesov, Svetlana Kolesova, Thorsten Merten, Irina Plesnyayeva, Sergey Russkin, Oleksandr Techynskyi, Alexander Zamuraev, Olesya Zhurakovskaya

Het zal geen pretje zijn om te leven in een bezet land. Het zal ook geen pretje zijn om te leven in een land waar leugens, bedrog en corruptie de dagelijkse gang van zaken bepalen. Hoe moeilijk is het dan om te leven in een door en door corrupt land dat ook nog eens bezet is? Het antwoord op die vraag vinden we in het Oekraïense episode-drama ‘Donbass’. Een duistere film over een regio op de rand van de beschaving.

Donbass is een streek in het oosten van Oekraïne waar sinds 2014 wordt gevochten tussen pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger. In de film, een drama in docu-stijl, zien we in losse episodes wat die strijd doet met de gewone (en iets minder gewone) burgers. We zien hoe propaganda de plaats inneemt van de werkelijkheid, hoe corrupte alfamannetjes zichzelf verrijken aan de chaos en hoe de dreiging van geweld steeds voelbaar is.

Zo begint de film met een stel acteurs die moeten meespelen in een fakenews-item, zien we later hoe een Duits journalist wordt getreiterd door een separatistische legereenheid, hoe een opgepakte ‘volksverrader’ slachtoffer wordt van een volksgericht en hoe een man die zijn gestolen auto wil ophalen bij de politie in een Kafkaëske hel terechtkomt. Waarbij het steeds de separatisten zijn die hier aan de verkeerde kant van de moraal lijken te staan. Met de nadruk op lijken.

Dit laatste is het grootste probleem van deze ongrijpbare film. De situatie in ‘Donbass’ is dusdanig complex dat het voor een niet-geïnformeerde kijker niet altijd duidelijk is wat er gebeurt. Zo is er een scène in een ziekenhuis (iets met gevulde voorraadkasten) die voor de kijker maar half te duiden is. Ook een langgerekte bruiloft-scène en een stuk over een groepje religieuze smekelingen zijn niet helemaal helder. Op die manier weten we ook nooit zeker of we naar een realistisch drama, een satire of een combi van die twee kijken.

Des te jammer, want ‘Donbass’ is voor het grootste deel fascinerend kijkvoer. Soms surrealistisch, vaak dreigend, een enkele keer zwart-komisch. Naast de sfeervolle beelden valt daarbij het oog op voor detail. Dat laatste suggereert dat de makers precies wisten wat ze aan het doen waren, en dan is het wel zo spijtig dat je nooit helemaal begrijpt wat ze nou echt met deze tamelijk akelige film willen.

Henny Wouters

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 7 februari 2019
DVD-release: 9 april 2019