Du forsvinder (2017)
Regie: Peter Schønau Fog | 118 minuten | drama | Acteurs: Trine Dyrholm, Nikolaj Lie Kaas, Michael Nyqvist, Meike Bahnsen, Teis Bayer, Sophia Birkow, Laura Bro, Michael Brostrup, Terese Damsholt, Regitze Estrup, Abel Folk, Mikkel Boe Følsgaard, Sofie Gällerspång, Morten Hauch-Fausbøll, Merete Hegner, Olaf Højgaard
We denken vaak dat onze persoonlijkheid vaststaat. We zijn wie we zijn. De een is bedachtzaam, de ander impulsief. Sommige mensen doen geen vlieg kwaad, anderen hebben een kort lontje. Je gedrag en je gedachten definiëren wie je bent. Toch zijn we allemaal afhankelijk van de grillen van ons brein. Een schommelende hormoonspiegel kan je depressief of manisch maken. Een hersenbeschadiging kan leiden tot agressie, achterdocht of apathie. “Hij is zichzelf niet meer”, zeggen mensen dan. In hoeverre heb je grip op de processen die in je hersenen plaatsvinden? De Deense film ‘Du forsvinder” (vertaling: jij verdwijnt) probeert te onderzoeken waar persoonlijkheid ophoudt en ziekte begint.
In de openingsscène zien we privéschooldirecteur Frederik (Nikolaj Lie Kaas) met zijn gezin over een bergweg rijden. Zijn puberzoon Niklas zegt tegen hem dat hij een beetje door moet rijden. Dat doet Frederik. Zijn vrouw Mia (Trine Dyrholm) maant hem tot kalmte, maar Frederik trapt het gas steeds verder in. De paniek slaat toe. Zelfs Niklas vindt het op een gegeven moment niet grappig meer. Aan het einde van de rit stort Frederik in. In het ziekenhuis wordt een hersentumor vastgesteld. Enige tijd later wordt Frederik gearresteerd voor verduistering. Zijn school dreigt failliet te gaan omdat hij jarenlang grote sommen geld wegsluisde. Frederiks advocaat Bernard (Michael Nyqvist) beweert dat zijn cliënt het delict onder invloed van zijn hersentumor pleegde en dus niet verantwoordelijk is voor zijn daden.
‘Du forsvinder’ laat zien dat je persoonlijkheid eigenlijk heel kwetsbaar is. Meer dan een biologisch systeem is het niet. Als er door ziekte of trauma iets misgaat, dan bouwt je brein gewoon een nieuwe persoonlijkheid. We zien dat dit een dubbelsnijdend zwaard kan zijn. Mia vertelt in de rechtszaal dat ze merkte dat Frederik de laatste jaren veranderde. Hij werd impulsiever en bracht meer tijd door met zijn gezin. Hij begon zijn emoties te uiten. Eigenlijk werd hij een leuker mens. Maar koos hij er zelf voor om een leuker mens te worden, of was dat de hersentumor? Voor Mia is het een pijnlijke gedachte. Aan de andere kant zijn er Frederiks affaires. Ook het gevolg van druk op de hersenen?
‘Du forsvinder’ stelt onze ideeën over persoonlijkheid en vrije wil ter discussie. Dat zorgt voor interessante gespreksstof, maar het levert niet noodzakelijkerwijs een goede film op. Regisseur Peter Schønau Fog vertelt zijn verhaal in fragmenten die hapsnap aanvoelen. Zo bijt Niklas zijn moeder toe dat ze zichzelf dooddrinkt. “Huh?”, denk je als kijker. Pas later zie je waar deze opmerking op slaat. Tijdsprongen zijn een legitiem stijlmiddel, maar in ‘Du forsvinder’ zijn ze rommelig toegepast en zorgen ze ervoor dat je niet lekker in het verhaal komt. De afstandelijke voice-over, waarin Mia allerlei theorieën over de werking van het brein uiteenzet, maakt de zaak er niet beter op. En dan is er de verhaallijn rond advocaat Bernard, wiens vrouw ook een hersenbeschadiging heeft. Alles bij elkaar voelt het drammerig. Soms voelt het zelfs onecht, al verklaart de twist op het einde enigszins waarom dat zo is.
Schønau Fog is erop gebrand om alle aspecten van het thema persoonlijkheid en vrije wil te belichten. Af en toe krijg je het gevoel dat je een hoorcollege bijwoont. De boodschap van ‘Du forsvinder’ is duidelijk, maar de film weet de emotie niet te raken. Jammer.
Paula Koopmans
Waardering: 2.5
Bioscooprelease: 5 oktober 2017
DVD-release: 16 januari 2018