First Man (2018)

Regie: Damien Chazelle | 141 minuten | biografie, drama | Acteurs: Ryan Gosling, Claire Foy, Jason Clarke, Kyle Chandler, Corey Stoll, Patrick Fugit, Christopher Abbott, Ciarán Hinds, Olivia Hamilton, Pablo Schreiber, Shea Whigham, Lukas Haas, Ethan Embry, Brian d’Arcy James, Cory Michael Smith, Kris Swanberg


Net de dertig gepasseerd en al een Oscar op je naam hebben staan voor Beste Regie. Damien Chazelle leverde met zijn twee eerste films, ‘Whiplash’ en ‘La La Land’ direct twee meesterwerken af en lijkt het label ‘wonderkind’ inmiddels al lang ontstegen. Niet gek dat de verwachtingen voor ‘First Man’, zijn biopic over astronaut en eerste man op de maan Neil Armstrong, bijzonder hooggespannen zijn.

‘First Man’ volgt Armstrong gedurende een periode van zo’n tien jaar, uiteindelijk resulterend in die wereldberoemde woorden: ‘that’s one small step for man, one giant leap for mankind’. Chazelle richt in het begin de blik echter vooral op de tragische schaduwzijde van Armstrongs leven: hij en zijn vrouw Janet (sterke rol van Claire Foy uit ‘The Crown’) verliezen hun dochtertje op jonge leeftijd aan een slopende ziekte.

Gedurende de film zien we hoe Armstrong zich steeds meer verliest in zijn werk en zich afwendt van zijn gezin: hij kropt de emoties over het verlies van zijn dochter op en toont zich steeds meer een gesloten bolwerk. Ondertussen neemt het gevaar in de missies toe en ziet Armstrong collega’s en vrienden om zich heen ten prooi vallen aan de gevaren die de ruimtemissies met zich meebrengen.

De grootste angst bij een film als ‘First Man’ is het overdreven patriottisme waar Hollywood zich meer dan eens schuldig aan maakt. Het wekte ook direct kritiek op bij de eerste vertoningen van de film: de Amerikaanse vlag wordt niet gehesen op de maan, en de film zou een gezonde dosis Amerikaanse heldenverering ontberen.

Misschien komt het wel doordat met Chazelle een Canadees aan het roer zit: hij slaagt erin om Armstrong op een vrij neutrale manier te benaderen. Hij blijft een ongrijpbaar figuur, te eigengereid voor een heldenstatus en te stoïcijns om stil te staan bij zijn eigen succes. Sterker nog: (ongelukkig) toeval lijkt in Armstrongs carrière soms een grote rol te spelen dan zijn talent.

Het maakt van ‘First Man’ alleen maar een betere film: Chazelle kiest voor een opmerkelijk rustige aanpak, waardoor het spektakel vrij ingetogen blijft. Het maakt het beeld van de ruimtereizen beklemmender en minder bombastisch, en het geeft ‘First Man’ bovendien iets intiems mee. Doordat Chazelle de camera vrijwel nooit van Armstrong afhoudt in de ruimte, ervaar je zijn druk volledig, en wordt het nooit een afgezaagd ruimteavontuur. Het tempo ligt niet hoog, wat delen van het grote publiek zeker zal afschrikken, maar het pakt fantastisch uit: ‘First Man’ wordt zo een afstandelijke maar intrigerende karakterschets, én een claustrofobisch, bijna documentaire-achtig ruimtedrama.

De hier (zoals gebruikelijk) uitstekend acterende Ryan Gosling moet zich met zijn vertolking van Armstrong een vis in het water hebben gewaand: waar hij de laatste jaren steeds meer kansen kreeg om zijn komische talent als acteur te etaleren, keert hij in ‘First Man’ terug naar de stoïcijnse, zwijgzame held die hij eerder onder meer speelde in films als ‘Drive’. Een derde Oscarnominatie zit ongetwijfeld in de pijplijn.

Hoewel muzikale thematiek hier achterwege blijft, valt wel degelijk een patroon te ontdekken in de hoofdpersonages in het werk van Chazelle. In ‘Whiplash’ was het de enorme opoffering en verregaande toewijding voor een carrière als drummer, in ‘La La Land’ het accepteren van een leven zonder liefde in dienst van jazz en in ‘First Man’ het plaatsen van het gezin op de tweede plaats: jezelf verliezen in je werk omdat je te veel moeite hebt om te aarden in de dagelijkse conventies. Ook Armstrong is een man die zich verliest in zijn eigen toewijding en ambitie.

Wat eerder al opviel in ‘La La Land’ was dat Chazelle ook de technische kant van het regisseren meer dan uitstekend beheerst (denk nog maar eens aan die heerlijke openingsscène, of de perfect uitgevoerde epiloog). ‘First Man’ is een volgende stap in het bewijs van Chazelles vakmanschap: de beelden in de cabines zijn beklemmend, de filmstijl prachtig korrelig. Het loont dan ook zeker om de film in de beste beeld- en geluidskwaliteit te gaan bekijken (alleen al om de adembenemende maanscènes!).

Het zou zomaar kunnen dat Chazelle in 2019 zijn tweede Oscar in de wacht gaat slepen: ‘First Man’ vormt opnieuw een bevestiging dat hij niet langer een ‘wonderkind’ is; hij behoort allang tot de absolute top.

Alex Mazereeuw

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 18 oktober 2018
DVD-, blu-ray- en UHD-release: 20 februari 2019