Free Solo (2018)

Recensie Free Solo CinemagazineRegie: Jimmy Chin, Elizabeth Chai Vasarhelyi | 100 minuten | documentaire, sport | Met: Alex Honnold, Tommy Caldwell, Jimmy Chin, Cheyne Lempe, Mikey Schaefer, Sanni McCandless, Dierdre Wolownick, Peter Croft

De Amerikaanse Alex Honnold (1985) is één van de meest talentvolle sportmannen in zijn vakgebied: bergbeklimmen. En dan met name ‘free solo’, zonder veiligheidskabels, klimhaken of klimgordel. In de documentaire ‘Free Solo’ krijgen we een portret van deze dertiger, zien we wat hem drijft, hoe de mensen in zijn omgeving met de wetenschap omgaan dat elke dag zijn laatste kan zijn en vooral: of het hem lukt om als eerste El Cap, de 900 meter hoge rotswand in Yosemite National Park free solo te beklimmen.

De documentaire, bekroond met een Oscar voor beste documentaire, is gemaakt door collega-bergbeklimmers, Jimmy Chin en Elizabeth Chai Vasarhelyi. Het feit dat zij vóór er ook maar één filmscène gedraaid werd al bevriend waren met Alex, is een groot pluspunt. Sterker nog: zonder die vriendschap was de film er waarschijnlijk niet eens gekomen. Als je bedenkt dat bij een beklimming zonder backup elke fout – hoe minuscuul ook – fataal zal aflopen, kun je je ook voorstellen dat je bij zo’n enorme inspanning geen afleiding kunt gebruiken. Je wilt niet dat een lid van de cameraploeg per ongeluk een kiezelsteentje laat vallen, wat ervoor kan zorgen dat Alex honderden meters naar beneden zijn dood tegemoet valt. Logisch dus dat die vertrouwensband een fundamenteel onderdeel is voor het slagen van deze film. Tegelijkertijd levert dit voor de filmers een ethisch vraagstuk op: willen zij dit wel filmen? Wat als hun vriend daadwerkelijk om het leven komt?

Voor wie Alex zonder al te veel voorkennis voor gek verklaard: dat is begrijpelijk. Minder dan één procent van de mensen die aan bergbeklimmen doen, doen dit free solo. En hij is de enige die een serieuze poging wil doen om El Cap te beklimmen. Maar ‘Free Solo’ laat zien dat hij niet zonder meer aan dit avontuur begint. Er gaan maanden aan voorbereidingen vooraf, tientallen proefbeklimmingen, waarbij hij de wand tot op de millimeter nauwkeurig bestudeert. Kan hij hier zijn voet neerzetten, lukt het om die gevaarlijke sprong te maken? Wat is de beste stand van zijn duim om dit stuk te overwinnen? Zelfs de planningscènes zijn soms nagelbijtend spannend.


Naast collega-bergbeklimmers, zoals Tommy Caldwell en Peter Croft, leren we in ‘Free Solo’ ook Alex’ vriendin Sanni McCandless kennen. Ze ontmoeten elkaar bij een boeksigneersessie, dus Sanni geeft aan dat ze al wist wat Alex’ passie was. De twee groeien tijdens de documentaire naar elkaar toe en natuurlijk staat Sanni doodsangsten uit als Alex daadwerkelijk de klim gaat starten. Zij fungeert zo als de brug tussen kijker en Alex: we begrijpen haar bezorgdheid en snappen ook hoe ze ondanks haar erkenning van het feit dat Alex niet anders kán dan free solo beoefenen, niet snapt dat haar aanwezigheid in zijn leven geen verschil maakt voor hem. Hij is er niet voorzichtiger door geworden.

Toch lijkt Alex het tegenovergestelde van een adrenalinejunkie. Hij klimt niet omdat het gevaarlijk is en hij dood kan gaan, hij klimt omdat hij niet anders kan, omdat zijn liefde ervoor zo diep in hem geworteld zit. Een interessante scène toont nog aan dat de amygdala in zijn hersenen, waar de gemiddelde mens angst voelt, geen activiteiten vertoont: het kost dus nogal wat moeite om Alex bang te krijgen. Echt sympathiek wordt Alex niet afgeschilderd. Om zijn nonchalante houding te verklaren wordt er nog een korte blik geworpen naar zijn jeugd. Zijn vader (een jaar na zijn ouders scheidden gestorven) had Asperger en zijn moeder (even in beeld) heeft hem nooit gezegd dat ze van hem houdt. Knuffelen leerde hij pas op zijn 23ste.

Terug naar de sport. De klim zelf is fraai in beeld gebracht. Weergaloos om te zien hoe de cameracrew hem in beeld vangen, zonder hem een strobreed in de weg te liggen. Het is maar goed dat deze scènes niet het leeuwendeel van de film in beslag nemen, want talloze kijkers zouden aan de beademing moeten als het langer zou duren. ‘Free Solo’ is een mooie mix van natuur- en sportdocumentaire over een ongelooflijke prestatie en een personage die misschien wel valt in de categorie love or hate him.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 10 januari 2019