Het onzegbare (2007)
Regie: Pieter Verhoeff | 55 minuten | documentaire | Met: Jan Siebelink
Het succes van het boek ‘Knielen op een bed violen’ is ongekend. Dat boek gaat over de vader van de schrijver Jan Siebelink. Deze was een diepgelovige bloemenkweker, die op zoektocht was in het geloof. Naast een liefhebbende vader was hij een godvrezende echtgenoot op zoek naar Gods genade.
De film begint met een feestelijke boekuitreiking ter ere van het 400.000e gedrukte exemplaar. Daarna vindt een stemmige beeldovergang plaats naar de zondagse kerkgang in lang vervlogen tijden met daarbij een stevige preek vanaf de kansel.
Jan Siebelink’s vader is in de ban geraakt van de Godvrezende gelovigen die vooral hameren op de zwakheden in de mens en zijn zondigheid. Vader Siebelink maakt zijn bedrijf van bloemenkweker als deel van de aardse zaken steeds meer ondergeschikt aan de zaken des Geloof. Zijn moeder Margje en zoon Jan (de schrijver) maken zich grote zorgen als dit er toe leidt dat er regelmatig geen of te weinig geld binnenkomt. Zijn moeder moest zien te overleven in het ‘nu’, de vader dacht vooral aan het (over)leven in het hiernamaals.
De film is geen vertelling van het boek maar veel meer een verslag van wat het overdonderende succes voor de zoon en schrijver Jan Siebelink heeft betekend. In de film spreekt Jan Siebelink met veel liefde en respect over zijn vader. Sinds het enorme succes van het boek trekt Siebelink van hot naar her door het hele land. Hij verschijnt in kerken, dorpshuizen en café’s. Het aanwezige publiek is ten zeerste betrokken. Siebelink gaat openhartig in op de vele vragen die hem door het publiek gesteld worden. Duidelijk is dat veel mensen zich getroffen voelen door en herkennen in dat wat hij in zijn boek beschreven heeft. Veel lezers herbeleven de tijd uit hun jeugd en Siebelink heeft een gevoelige snaar bij hen geraakt.
De reacties zijn uiteenlopend, soms zijn het beklemmende herinneringen uit het verleden, maar de reacties van mensen die zich de gelukkige tijden uit hun jonge jaren herinneren zijn ook volop aanwezig. Vooral de signeersessies waar Siebelink aan een tafeltje zijn boeken van een handtekening moet voorzien laten fraaie gesprekjes met bewonderaars zien. Siebelink wordt uitgebreid deelgenoot gemaakt van de herinneringen van zijn lezers.
De film is gelardeerd met prachtige tekeningen van Dick Matena. Deze geven – in samenloop met sfeervolle citaten uit het boek – een uiterst stemmige dimensie aan het geheel en zijn een vertelling op zich. Siebelink geeft voortdurend en met nadruk aan dat hij zich op geen enkele wijze wil afzetten tegen zijn vader. Hij spreekt over hem vol liefde, maar geeft ook aan zich niet te vinden in het Godsbeeld zoals zijn vader dat kende. Het succes van het boek is daarmee wellicht deels te verklaren: evenzeer of wellicht zelfs meer dan een geloofsbeschrijving is er sprake van de beschrijving van zijn gelukzalige jeugd en de diepe liefde tussen ouders en kind. Naast de foto’s uit een vervlogen verleden, zien we ook bezoeken aan de bloemenkwekerij van zijn vader, inmiddels bijna een plek geworden waar mensen een pelgrimage houden.
De film ademt een mooie, stemmige sfeer met prima camerawerk en is met de vele momenten van doorwrochte en beschouwende teksten in goede balans. De film is op geen enkele wijze zwaarmoedig en kent volop momenten met subtiele humor en een relativerende toon. Voor de lezers van het boek nog een fraaie mogelijkheid tot herbelevenis. Integer, intiem en inspirerend!
Rob Veerman
Waardering: 3.5