Heureux qui comme Ulysse (1970)

Regie: Henri Colpi | 90 minuten | komedie | Acteurs: Fernandel, Rellys, Mireille Audibert, Evelyne Séléna, Hélène Tossy, Max Amyl, Edmond Ardisson, Lucien Barjon, Marcel Charvey, Armand Meffre

Het oude werkpaard Ulysse staat op het punt afgedankt te worden door zijn baas die hij zoveel jaren trouw heeft gediend. De knecht Antonin die het dier een kwart eeuw onder zijn hoede heeft gehad, kan het niet loskopen, omdat hij geen spaargeld heeft. Nadat hij tevergeefs geprobeerd heeft om zijn woede met veel alcohol te laten bekoelen, zoekt hij met iedereen in het dorp en omgeving ruzie, maar dit brengt een oplossing niet dichterbij.

Antonin vindt dat deze trouwe viervoeter echt iets anders heeft verdiend dan als een soort stootkussen te dienen voor stieren in de arena van Arles. Na een openbaring in een droom gaat hij met Ulysse op stap naar de Camargue, de geboorteplaats van Ulysse. Daar zal het paard in vrijheid kunnen rondrennen met soortgenoten in een paardenparadijs. Het plan lijkt te gaan slagen totdat ze onderweg de zoon tegenkomen van de picador aan wie Ulysse is verkocht. Deze neemt Ulysse mee naar Arles en laat Antonin achter met lege handen. Maar Antonin geeft niet zomaar op.

Symbolischer dan dit kan bijna niet. In deze laatste filmrol van Fernandel vrij kort voor zijn dood, ligt de parallel tussen de oude komiek die ver voorbij zijn gloriedagen is en het oude, trouwe werkpaard dat de nodige lichamelijke mankementen kent, erg voor de hand. Ook bij Fernandel is de levenskracht zo goed als weggevloeid. Hij moet zich erg inspannen om iets van zijn vroegere energieke houding op te roepen. Dat lukt hem een groot deel van de tijd maar moeizaam, als was hij zelf het door reuma stram geworden paard. Ook de veelbetekenende close-ups van zijn ogen zijn veel te vet aangezet en irriteren in plaats dat ze ontroeren.

Toch is de film juist door deze haperingen een passend afscheid van een zeer rijke carrière van een bijzondere komiek. Door de kleine pareltjes tussendoor, de scènes die wel geslaagd zijn, blijkt weer eens zijn onnavolgbare talent om komisch en ontroerend tegelijk te zijn. Dat doen maar weinigen hem maar na en zijn rust heeft dit oude, maar fiere werkpaard van de Franse cinema meer dan verdiend. Salut.

Diana Tjin-A Cheong