Kitchen Stories – Salmer fra kjøkkenet (2003)

Regie: Bent Hamer | 95 minuten | komedie | Acteurs: Joachim Calmeyer, Tomas Norström, Bjørn Floberg, Reine Brynolfsson, Sverre Anker Ousdal, Leif Andree, Gard B. Eidswold, Lennart Jahkel

In de jaren vijftig is de vooruitgang ook niet voorbijgegaan aan de huisvrouwen. Een apart instituut hield zich bezig met een zo efficiënt mogelijke indeling van de keuken, waardoor de vrouw niet meer in een jaar tijd ‘naar Congo’ hoeft te lopen, aldus een van de onderzoeksleiders in ‘Kitchen Stories’. Een leuk bedacht fenomeen, zou je denken, zo’n instituut dat zich bezighield met zulk flauwekulonderzoek. Maar de grap is dat zulk onderzoek echt heeft bestaan. En waar anders dan in het land van spik en span: Zweden.

Soms achterhaalt de werkelijkheid dus de fantasie, en daar maak je als goed scenarioschrijver natuurlijk gebruik van. Bent Hamer is zo’n goede scenarioschrijver én regisseur. Om deze fantastische feiten heeft hij een mooi verhaal bedacht, en nog mooier uitgewerkt tot een film die een genot is om naar te kijken.
‘Kitchen Stories’ ademt een typische jaren-vijftigatmosfeer in een typisch Noors dorpje, in een dikke pak sneeuw, ver van de drukke wereld. Kortom, de natuurlijke habitat van een ietwat knorrig heerschap, Isak, die weigert naar de dokter te gaan, en genoeg heeft aan het gezelschap van zijn pony en zijn tractorrijdende maatje Grant (Bjørn Floberg).
Die idylle wordt verstoord als een contingent Zweden het dorpje binnenkomt: onderzoekers van het al eerder genoemde instituut, die zich willen richten op het huishoudelijk gedrag van de Noorse alleenstaande man.

De leiding van dit onderzoek ligt, tegen zijn eigen wil en dank, in handen van een nogal stressgevoelige man, dr. Malmberg (Reine Brynolfsson). De enige onderzoeker die hij nog echt lijkt te vertrouwen, onze held Folke Nilsson, krijgt dan ook het lastigste ‘subject’: Isak. Het leidt tot veel ongemakkelijke en vooral stille scènes, en juist dat maakt ‘Kitchen Stories’ een mooie, subtiele film. De boventoon voert humor die vooral door beeld en geluid wordt gevoed, in plaats van door dialoog of leuke oneliners.

Het is de onderzoekers ten strengste verboden te communiceren met hun subject, en de plichtsgetrouwe Nilsson heeft daar niet zoveel moeite mee, al was het alleen maar omdat Isak niet tot de minste communicatie bereid lijkt. Wel voert hij kleine plagerijtjes uit tegenover (de hoog in een stoel in de hoek van de keuken zittende) Nilsson, die al gauw om overplaatsing vraagt.
Toch verandert de relatie tussen deze twee mannen langzaam maar zeker. Nogal alledaagse gebeurtenisjes maken duidelijk dat beide mannen toch niet hun niewsgierigheid en interesse voor elkaar kunnen verbergen. Die gebeurtenissen, hoewel alledaags (ziekte, een kopje koffie drinken, een pijpje roken), leiden wel tot vreemde zaken: Isak die door een gaatje in het plafond naar Nilsson loert, en Nilsson die ziek op de rug van Isaks pony mag liggen. Om maar eens wat te noemen.

Het zijn zomaar wat fragmenten uit een film die vanwege alle mogelijke redenen het bekijken waard is: de acteurs, het verhaal, de fotografie, de montage, de humor, de trage stiltes, de Volvo’s PV 544 (de ‘Kattenrug’)… ‘Kitchen Stories’ is schitterend bewijs dat er ook in het nuchtere, witte Scandinavië plaats is voor humor, subtiliteit én ontroering.

Daniël Brandsema

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 22 april 2004