La ciudad de los fotógrafos – The City of Photographers (2006)

Regie: Sebastián Moreno | 80 minuten | documentaire

Iedereen die een beetje kennis heeft van Zuid-Amerika weet dat het Chili van de jaren 80 onlosmakelijk verbonden is met de dictatuur van Augusto Pinochet. Maar Chili in de jaren 80 was ook een land van veel demonstraties tégen de beruchte dictator. Zeker gedurende het begin van de jaren 80 waren er felle demonstraties in de straten van hoofdstad Santiago tegen de onderdrukking en vooral tegen de vele verdwijningen.

Een belangrijke rol tijdens de demonstraties was weggelegd voor een groep professionele en amateurfotografen, verenigd in het agentschap AFI. Deze groep ontstond eigenlijk toevalligerwijs: de fotografen hadden de behoefte zich te verenigen om zo als eenheid bij de demonstraties aanwezig te kunnen zijn. Dat werkte statusverhogend (een échte accreditatie!) en gaf ook een gevoel van veiligheid. Als groep trok men erop uit om met z’n allen foto’s te maken van de manier waarop politie en leger demonstranten in elkaar sloeg en afvoerde. Wat begon als een journalistieke en deels zelfs amateuristische groep mondde al snel uit een machtsfactor van jewelste. Het fototoestel bleek een machtig wapen. Daar waar de fotografen kwamen, moesten de autoriteiten zich inhouden.

‘La ciudad de los fotógrafos’ volgt diverse, meest professionele fotografen. Mannen en vrouwen die aan het begin stonden van deze beweging. Mooi wordt aangetoond hoe de fotografen zonder ambitieuze agenda hun agentschap beginnen en gaandeweg ontdekken wat een machtig wapen ze hebben. Hun macht reikt zelfs zo ver dat de autoriteiten enkele maanden lang het absurde verbod op foto’s in kranten en tijdschriften invoert. De fotografen blijven foto’s maken en verspreiden ze gewoon via straatexposities, en ondertussen worden kranten en tijdschriften uitgebracht met grote blanco kaders waarin vaak met de nodige humor beschreven staat wat voor foto er eigenlijk had moeten staan. Daarnaast is er aandacht voor enkele concrete gebeurtenissen: de ontdekking van een fotograaf van een mijn die dienst deed als massagraf, waar onder andere vier broers leven begraven waren; en het verhaal van een jonge fotograaf die eind jaren 80 zich bij de groep voegde tot hij tijdens een van de demonstraties door toedoen van de politie omkwam.

De kracht van ‘La ciudad de los fotógrafos’ ligt vooral in het vele foto- een filmmateriaal dat de getuigenissen en verhalen ondersteunt. Hoewel het de fotografen in de eerste plaats niet om compositie of kunst ging, zien we soms schitterende en bijna altijd indrukwekkende foto’s langskomen. Daarnaast blijft het verhaal zelf fascinerend: een groepje fotografen merkt verbaasd dat ze een machtsfactor zijn waarmee rekening moet worden gehouden. Zodra ze als groep aankomen om foto’s te maken trekken de ordetroepen zich tijdelijk terug. Tegelijkertijd geven de terugkijkende fotografen ruiterlijk toe dat ze in het begin doodsbang waren, en dat ze er aan het einde van de periode eigenlijk teveel aan gewend waren geraakt. Het geweld was nodig voor de kick. Agenten, demonstranten en fotografen worden bekenden voor elkaar, en de demonstraties worden bijna een (weliswaar nog altijd levensgevaarlijk) spel. Sommige fotografen stoppen, anderen raken verslaafd aan de spanning en het geweld en ontdekken dat ze net zo bloeddorstig zijn geworden als de machthebbers zelf.

‘La ciudad de los fotógrafos’ is een indrukwekkende documentaire, vooral door het onderwerp zelf. De plotselinge aandacht voor de jonge overleden fotograaf aan het einde van de docu, maakt de documentaire ietwat onevenwichtig. Niettemin geeft ‘La ciudad de los fotógrafos’ een mooi beeld van de Pinochet-dictatuur vanuit het perspectief van de fotografen van de AFI.

Daniël Brandsema