Levende rivier (2015)

Regie: Ruben Smit | 55 minuten | documentaire

‘Levende rivier’ is een project van natuurfotograaf en –filmer Ruben Smit, bekend van onder meer de prijswinnende documentaire ‘De nieuwe wildernis’ en het VARA-televisieprogramma ‘Vroege Vogels’. Ook diverse natuurorganisaties en Rijkswaterstaat hebben hun medewerking verleend aan de film. In ‘Levende rivier’ peddelt Smit per kano de Nederlandse rivieren af, beginnend bij Lobith, de plaats in de buurt van de Duitse grens waar de Rijn Nederland binnenstroomt, en eindigend bij het Haringvliet, aan de rand van de machtige Noordzee. Een expeditie met avontuurlijke overnachtingen langs de bekende en minder bekende waterwegen die je in ons kikkerlandje aantreft.

Hoewel ook ‘Levende rivier’ primair oog heeft voor het land van water dat Nederland in de praktijk is, is het toch een heel ander type film dan bijvoorbeeld het uitbundige ‘Holland, natuur in de delta’. Allereerst is de voor televisie gemaakte film met een speelduur van zo’n vijftig minuten een stuk korter, maar op de dvd zal een uitgebreidere en langere versie van de film verschijnen die waarschijnlijk geen last heeft de beperkingen die het televisieformat oplegt. Maar het belangrijkste verschil is toch wel de insteek. Geheel in lijn met de visie die Ruben Smit nastreeft, (hij is naast fotograaf en filmer ook ecoloog) worden de beelden voorzien van veel interessante informatie over het diverse scala aan natuurgebieden, dieren en planten dat voorbijkomt. Het blijft niet beperkt tot een opsomming van soorten, maar je krijgt als kijker ook daadwerkelijk een beetje inzicht in de ontstaansgeschiedenis en dynamiek van natuurgebieden zoals de Blauwe Kamer, Gelderse Poort, Millingerwaard, Biesbosch en het eiland Tiengemeten. Het wordt al snel duidelijk dat veel van die gebieden lang een agrarische bestemming hadden, maar door gerichte natuurontwikkeling inmiddels weer deels in hun oorspronkelijke staat zijn hersteld.

Het informatieve aspect gaat zeker niet ten koste van visuele schoonheid. Broedende lepelaars die baltsen met hun opstaande kuiven, mannelijke padden die hun oerdriften volgen en massaal een zwanger vrouwtje belagen, de maagdenvlucht van een jonge zeearend, ringslangen die naarstig op zoek zijn naar een partner, een rivierrombout die uit zijn larvenhuid kruipt en intieme beelden van de even schuchtere als fraaie purperreiger, het zijn zomaar een paar hoogtepunten waar de natuurliefhebber zich aan kan verlekkeren. Door de relatief korte speelduur oogt ‘Levende rivier’ soms wel een beetje fragmentarisch en krijg je slechts een beperkt deel te zien van het natuurschoon dat elk bezocht deelgebied herbergt.

Desondanks is ‘Levende rivier’ een boeiende, leerzame en uiterst prettige audiovisuele reis die de Nederlandse riviernatuur in veel van haar facetten en verschillende jaargetijden toont. Een film die meer dan de moeite waard is.

Frank Heinen

Waardering: 4

DVD- en blu-ray-release: 15 december 2015

NB: Bovenstaande recensie is gebaseerd op de uitzending op tv. De recensie van de bioscoopversie vind je hier