Levende rivier (2016)

Regie: Ruben Smit | 75 minuten | documentaire

‘Levende rivier’ is een project van natuurfotograaf en –filmer Ruben Smit, bekend van onder meer de prijswinnende documentaire ‘De nieuwe wildernis’ en het VARA-televisieprogramma ‘Vroege Vogels’. Ook diverse natuurorganisaties en Rijkswaterstaat hebben hun medewerking verleend aan de film. In ‘Levende rivier’ peddelt Smit per kano de Nederlandse rivieren af, beginnend bij Lobith, de plaats in de buurt van de Duitse grens waar de Rijn Nederland binnenstroomt, en eindigend bij het Haringvliet, aan de rand van de machtige Noordzee. Een expeditie met avontuurlijke overnachtingen langs de bekende en minder bekende waterwegen die je in ons kikkerlandje aantreft.

Van ‘Levende rivier’ zijn inmiddels al een aantal versies gemaakt. De documentaire die eind 2015 op televisie te zien was duurde een uur en werd gevolgd door een langere, in totaal twee uur durende serie die op dvd is verschenen. Nu is er ook een montage die toegesneden is op het witte doek en circa 75 minuten duurt.

‘Levende rivier’ richt zich, zoals de titel al doet vermoeden, op de natuur in, op en langs onze belangrijkste zoetwaterbronnen. Wat gelijk opvalt is dat het Nederlandse rivierenlandschap grotendeels het resultaat is van onze politieke en maatschappelijke poldermentaliteit; een deels wild en deels aangelegd natuurlijk allegaartje dus. Geheel in lijn met de visie die Ruben Smit nastreeft, (hij is naast fotograaf en filmer ook ecoloog) worden de beelden voorzien van veel interessante informatie over het diverse scala aan natuurgebieden, dieren en planten dat voorbijkomt. Geen spectaculaire, episch aandoende shots van kuddes galopperende konikpaarden of ganzenverslindende vossen, maar ook veel feiten over individuele organismen en de werking van ecosystemen. Op zich is daar niets mis mee, maar Smit mist als ietwat schoolse voice-over toch een beetje het stemgeluid en de dictie die je associeert met meer doorgewinterde meestervertellers.

Het informatieve aspect gaat meestal niet ten koste van visuele schoonheid. Broedende lepelaars die baltsen met hun opstaande kuiven, mannelijke padden die hun oerdriften volgen en massaal een zwanger vrouwtje belagen, de maagdenvlucht van een jonge zeearend, het zijn zomaar een paar hoogtepunten waar de natuurliefhebber zich aan kan verlekkeren. Het valt wel gelijk op dat er inhoudelijk weinig verschillen zijn tussen deze laatste documentaire en de eerdere producties. Het geheel is hier en daar net iets anders gemonteerd, maar de meerwaarde van de film is vrij gering als je de 120 minuten durende dvd-versie reeds hebt gezien.

De filmversie van ‘Levende rivier’ is zeker een boeiende en leerzame documentaire, maar voegt eigenlijk vrij weinig toe aan de twee eerdere versies. Voor een bioscooprelease is de beeldkwaliteit bovendien ook niet altijd top of the bill (dat geldt met name voor de nachtopnamen) dankzij het soms matige contrast. Al met al is deze release toch een beetje mosterd na de maaltijd en krijg je soms het gevoel dat de film vooral is uitgebracht om de titel ‘Levende rivier’ financieel nog wat verder te exploiteren.

Frank Heinen

Waardering: 3

Bioscooprelease: 8 december 2016