On a Friday Afternoon – Asr e-Jome (2006)

Regie: Mona Zandi Haqiqi | 81 minuten | drama | Acteurs: Roya Nonahali, Hanie Tavassoli, Mehrdad Sediqian, Ramin Rastad    

De rechten van de vrouw zijn in streng-islamitische landen als Afghanistan en Iran zo goed als nihil. Wanneer bijvoorbeeld een vrouw op het Iraanse platteland ongehuwd of ongewenst zwanger raakt is dat een schande. Vaak zijn het de mannen die zich niet in konden houden, maar de vrouwen zijn er de dupe van. Zij worden als schuldige aangewezen. De vrouw wordt in het nauw gedreven door haar omgeving. Waar in het westen abortus een welkome oplossing kan zijn, is dat in landen met een islamitische cultuur absoluut uit den boze. Er zit vaak niets anders voor hen op om elders, alleen met hun kind, opnieuw te beginnen. Ze verzinnen allerlei verhalen als uitleg voor hun situatie. Hun man zit voor zaken in het buitenland of is al jaren geleden overleden bijvoorbeeld. Debuterend filmmaakster Mona Zandi Haqiqi greep het thema ongewenste zwangerschappen aan voor haar indringende film ‘On a Friday Afternoon’.

Aan het begin van ‘On a Friday Afternoon’ (2006) – die oorspronkelijk overigens de titel ‘Asr e-Jome’ meekreeg –  is te zien hoe een jonge vrouw met een baby in haar armen een gevangenis verlaat. Vijftien jaar later werkt Sogand (Roya Nonahali) als schoonheidsspecialiste in haar praktijk aan huis en is de baby uitgegroeid tot Omid (Mehrdad Sedighian), een stuurse puber met een kaalgeschoren kop. Hij spijbelt van school en steelt geld uit zijn moeders portemonnee. Op een dag krijgt Sogand bezoek van haar jongere zus Banafsheh (Haniyeh Tavasoli), die in Teheran studeert en haar komt vertellen dat hun vader op sterven ligt. Ze hoopt haar zus, die vijftien jaar geleden na een ruzie met haar vader van huis wegliep, over te halen mee te gaan naar hun geboorteplaats om afscheid te nemen. Sogand peinst er aanvankelijk niet over; er is teveel gebeurd. Dingen die ze nooit met Omid heeft kunnen en willen delen. Wanneer de jongen er echter achter komt dat hij zijn hele leven is voorgelogen slaat hij compleet door.

Mona Zandi Haqiqi begon haar carrière als assistente van regisseur Rakshan Bani-Etemad toen die ‘Our Times’ maakte. ‘On a Friday Afternoon’ is haar debuut als regisseur, waarmee ze zich voegt in het rijtje creatieve jonge Iraanse vrouwen die het als cineast proberen te maken. Zandi maakte een grimmige film over een ongetrouwde moeder die gedwongen wordt open kaart te spelen met haar recalcitrante puberzoon. De twee grillige, grofgebekte hoofdpersonen zijn levensecht en worden effectief ondersteund door de realistische low-class settings die eerder te zien waren in Bani-Etemads vernieuwende drama’s ‘Under the City’s Skin’ and ‘Nargess’, alleen zijn ze hier slechts in de context aanwezig. ‘On a Friday Afternoon’ is namelijk een film die volledig door de personages wordt voortgestuwd. De omgeving schept een sociale context voor Zandi’s evidente interesse in camerawerk en filmesthetiek.

Het acteerwerk is verbluffend. De jonge Mehrdad Sedighian overtuigt als de jongen die zonder vader is opgegroeid en balanceert op de rand van jeugdige delinquentie. Onder zijn stoere uiterlijk schuilt een jongen die kwetsbaarder is dan hij eruit ziet. In de complexe slotscènes komt hij verrassend volwassen voor de dag. Roya Nonahali toont in haar vertolking van Sogand, die wars van glamour is, dat ze een overlever is. Ze is harder geworden door de omstandigheden maar barst nog altijd in tranen uit als ze aan haar jeugd terugdenkt. Ze is bovendien in staat een innerlijke kracht op te roepen die haar jongere zusje, die het allemaal veel beter voor elkaar heeft, mist. Haniyeh Tavasoli heeft de ondankbare taak de minder door het leven getekende zus te spelen. Haar personage draaft op om de geduldige, vriendelijke onderhandelaar tussen de verschillende familieleden te spelen, waarmee ze een meer conventionele draai aan het verhaal geeft.

Het verhaal van de arme, ongetrouwde moeder is al eeuwenoud, maar regisseur Mona Zandi en cinematograaf Hossein Jafarian hebben een nieuwe, meeslepende manier gevonden om het te vertellen. Veel belangrijke zaken spelen zich af buiten het blikveld van de kijker en sommige dialogen worden buiten beeld uitgesproken. Er wordt gebruik gemaakt van genuanceerde verlichting en subtiele camerabewegingen, die voor de juiste stemming zorgen. De beeldcomposities zijn prachtig en dankzij de messcherpe editing van Sepideh Abdolvahab duurt de film met zijn 81 minuten niet langer dan noodzakelijk. ‘On a Friday Afternoon’ is een absolute aanrader voor de liefhebber van intens drama met een rauwe rand.

Patricia Smagge