Shokuzai (2012)
Regie: Kiyoshi Kurosawa | 270 minuten | drama | Acteurs: Kyôko Koizumi, Yu Aoi, Eiko Koike, Sakura Ando, Chizuru Ikewaki, Masaaki Akahori, Manatsu Kimura, Kenji Mizuhashi, Teruyuki Kagawa
Aan het begin van de Japanse miniserie ‘Shokuzai’ (een vorm van boetedoening) wordt de jonge Emili op brute wijze vermoord met als gevolg dat het leven voor nabije omstanders nooit meer hetzelfde zal zijn. De dader, die het slachtoffer oppikte op het schoolplein, is nooit gevonden. Vier vriendinnen die bijkans ooggetuige waren van de doodslag weten zich naderhand niets meer van de dader te herinneren. De moeder van het vermoorde meisje, Osaka, legt vervolgens de schuld van de moordpartij bij de vier jonge meisjes en eist boetedoening van de schoolkinderen om hen van hun zonden te verlossen. Vijftien jaar later lijden ze nog altijd onder de ‘vloek’.
In vijf afzonderlijke delen worden achtereenvolgens de levenslopen van de vier vriendinnen en die van de moeder geïntroduceerd. In het eerste deel volgen we Sae, die na de noodlottige gebeurtenis in haar kindertijd haar oude stad ontvlucht is en een nieuw en onzichtbaar bestaan heeft opgebouwd in hoofdstad Tokio. Aldaar ontmoet ze een oud-klasgenoot die al die jaren een stiekeme verliefdheid voor de jonge vrouw heeft opgebouwd. Een liefde gebaseerd op haar gelijkenis op een Franse pop die de jongen in zijn jeugd uit haar huis ontvreemdde in plaats van een affectie gebaseerd op wederzijdse genegenheid. Maar heeft de poppendief ook iets met de moord op Emili van doen?
Het tweede deel vertelt het verhaal van Maki, die net na de moord tevergeefs op zoek was naar een leraar maar tot haar eigen ontsteltenis niemand vond, waarop ze zichzelf beloofde er later wel altijd voor anderen te zijn in tijden van nood. De primaire reden dat ze later een strenge juf geworden is. Wanneer er een indringer tijdens de gymles het zwembad binnenkomt, twijfelt Maki dan ook niet en valt ze de man aan om haar kinderen te beschermen. Daarop belandt ze in een maalstroom van Japanse thema’s als massale spijtbetuigingen, afgunst en status die synchroon staan aan de verschrikkingen van haar jeugd. Kent ze nu wel de antwoorden op haar problemen?
Verhaal nummer drie zien we door de ogen van Akiko. Getraumatiseerd door het gebeuren van vijftien jaar daarvoor leidt ze een teruggetrokken bestaan bij haar ouders in huis. Maar haar demonen hebben ook een andere oorzaak, die sluimerend de oppervlakte opborrelen met de komst van haar broer, diens vriendin en dochtertje. Zijn de ontwikkelingen daarop genoeg voor haar boetedoening?
In het vierde gedeelte van ‘Shokuzai’ staat Yuka centraal, die zich lijkt te hebben onttrokken van de vervloeking van Emili’s moeder. Ze heeft haar eigen goedlopende bloemenzaak, raakt zwanger en hoort nota bene de stem van de moordenaar van Emili op de radio. Maar ondergaat ze hiermee niet hetzelfde lot als Osaka?
Het laatste deel tenslotte gaat over Osaka, de moeder van het vermoorde meisje, die zelf ook de nodige zonden heeft begaan in haar leven en niet aan haar eigen boetedoening ontkomt. Heeft de moord op haar dochter te maken met dat verleden?
Met het eerste deel wordt de toon gezet die in de rest van de serie niet meer helemaal geëvenaard wordt. Alleen het laatste deel komt wat betreft verhaallijn, duur en spanning in de buurt. Wat dat betreft is ‘Shokuzai’ net een visuele en temporale palindroom. Bovendien is de spanning voornamelijk waarneembaar in de scènes waarin Osaka een rol speelt. Het herinnert de toeschouwer aan de rol van de vier meisjes omtrent de moord van Emili en hun openstaande boetedoening, maar daarbuiten is het soms wat vlak.
Visueel ziet ‘Shokuzai’ er echter goed uit. Met name de framing van het beeld en de positionering van de personages daarin, het perspectief en de fraaie belichting zijn goed opgezette kunstwerkjes. Bovendien doet ook het geluid zijn duit in het zakje met veel zware grondtonen, krakende oude gebouwen en muziek die allen de spanning en sfeer verhogen. De spanning blijft ook hoog doordat de toeschouwer niets meer dan de hoofdrolspelers zelf krijgen te weten, waardoor hun betrokkenheid ook dichtbij die personages blijft liggen. Maar ook hier geldt dat vooral het eerste en laatste deel dit hoge niveau halen. Dat komt ook omdat elke deel weer anders is gestileerd en een andere opbouw heeft. Het is alsof elk verhaal ook daadwerkelijk een andere film is, gemaakt door een andere regisseur. Zo valt het op dat ook de muziek elke aflevering weer anders is. Daarmee is het wat zoeken naar de samenhang. Resumerend is ‘Shokuzai’ dan ook geen klassieke ‘whodunit’ waarin alles in dienst staat van de zoektocht naar een moordenaar, maar eerder een psychologische vertelling over hoe een moord invloed heeft op het verdere leven van naaste betrokkenen. En daarin slaagt deze Japanse ‘Schuld en Boete’ met verve.
Wouter Los
Waardering: 3
Bioscooprelease: 25 juli 2013
DVD-release: 12 november 2013