That Sugar Film (2014)

Regie: Damon Gameau | 100 minuten | documentaire | Met: Brenton Thwaites, Isabel Lucas, Stephen Fry, Jessica Marais, Damon Gameau

Tien jaar geleden at Morgan Spurlock – jonge, vlotte documentairemaker uit New York – zich een maand lang letterlijk ziek aan voedsel van McDonalds voor de documentairehit ‘Supersize me’. Hij wilde laten zien wat er met een menselijk lichaam gebeurt dat drie maal daags een maaltijd eet van ’s werelds bekendste hamburgerketen. Vijf jaar later ongeveer kwam het boek ‘Eating Animals’ uit van Jonathan Safran Foer – jonge, vlotte schrijver uit New York – die met zijn eerste zoon op komst een schokkende zoektocht begon door de vlees- en visindustrie van de Verenigde Staten.

Nu is er Damon Gameau – jonge, vlotte documentairemaker uit Australië – die in een kruising van bovenstaande projecten zichzelf en zijn lichaam onderwerpt aan een voedselexperiment, terwijl en omdat zijn eerste kind onderweg is. Want na McDonalds, vet eten en de vleesindustrie is er nog één grote boosdoener in voedselland: suiker. Volgens Gameau zelfs de grootste boosdoener, en onderbelicht bovendien.

In de vrolijk opgezette en flitsend gemonteerde documentaire eet Gameau zestig dagen wat een gemiddelde Australische tiener elke dag  binnenkrijgt: 40 theelepels suiker. En dan niet door snoep, koek en ijs, maar alleen maar producten te nuttigen met verborgen, ‘geraffineerde’ suikers, die door de meeste mensen als min of meer gezond worden bestempeld. Dus dat betekent vruchtenyoghurt met knapperige ontbijtgranen, veel sapjes en smoothies, allerhande light-producten, kant-en-klaarsausjes en -soepen, frisdrank en mueslirepen. Terwijl hij zichzelf aan het experiment onderwerpt, met alle te verwachten gevolgen van dien (en meer), laat hij zich begeleiden en voorlichten door een team wetenschappers en bezoekt hij plekken en gemeenschappen waar suiker van een vernietigende invloed is geweest. De film laat speelse wetenschappelijke fragmenten zien, waarin bijvoorbeeld Stephen Fry vertelt over de verschillende soorten suiker (fructose, glucose en sucrose) en Gameau zelf als een miniatuurmensje in het lichaam van een figurant verdwijnt om van binnenuit te bekijken wat er allemaal gebeurt wanneer suiker binnenkomt. Ondanks de bekende materie, blijft het nuttig om nog eens uitgelegd te krijgen.

Wat Gameau – al jaren volledig ‘suikervrij’ naar eigen zeggen – aan het begin nog als onmogelijk voorstelt, blijkt al snel vrij gemakkelijk haalbaar. Met de inname van al het voedsel waar verwerkte suikers in zitten, is het eerder moeilijk om ónder de 40 theelepels per dag te komen. Pas op ‘sugar comparison day’ dringt pas goed door hoeveel suiker dit nu werkelijk is. In plaats van een zak zoete bbq-saus gooit hij direct zes suikerklontjes over zijn kipfilet en in plaats van een flesje ijsthee drinkt hij een halve liter water met acht klontjes. Confronterend.

Maar echt confronterend wordt het wanneer Gameau een kijkje neemt in een Aboriginalgemeenschap in het zuiden van Australië waar de bewoners relatief laat aan een suikerrijk dieet zijn blootgesteld, en nu kampen met gigantische percentages overgewicht en diabetes. Een programma om de suikerconsumptie terug te schroeven is jammerlijk gestrand door het stopzetten van subsidie. Coca-Cola heeft aan dit soort gemeenschappen de beste klanten. In de Verenigde Staten is het nog erger gesteld; bijvoorbeeld in de armere delen van Kentucky, waar het mierzoete drankje Mountain Dew hele generaties van rotte tanden voorziet – door een locale tandarts cru de ‘Mountain Dew Mouth’ genoemd.

Onze collectieve suikerverslaving en de wereldwijde gevolgen worden gelinkt aan de overheersende macht van de voedselindustrie, die dezelfde technieken gebruikt als de tabaksindustrie jarenlang gedaan heeft. Voor de nog weinig bewuste kijker is dit misschien groot nieuws, maar de gemiddelde documentairebezoeker weet waarschijnlijk al voor een groot deel hoe de vork in de steel zit. Voor deze laatste groep was het interessant geweest als Gameau wat verder de diepte in gegaan was.

De opzet en motivatie van ‘That Sugar Film’ en zijn maker zijn niet bijzonder origineel te noemen, maar de thematiek is natuurlijk onveranderd actueel. De film verandert van wat vooral een persoonlijke zoektocht van één man lijkt (een hoogopgeleide, welgestelde man, in het bezit van een gigantische tuin waar zijn modelachtige vriendin hun eigen groenten verbouwt, kortom niet bepaald representatief voor de wereldbevolking) in een dwingende documentaire, vooral door de gemeenschappen die Gameau bezoekt en de schokkende effecten op het lichaam van de filmmaker. Hierna zul je nooit meer zonder nadenken naar een flesje ijsthee of soep-uit-zak grijpen, en dat is maar goed ook.

Ruby Sanders

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 19 mei 2016
VOD-release: 31 augustus 2016
DVD-release: 15 september 2016