Welcome (2009)

Regie: Philippe Lioret | 110 minuten | drama | Acteurs: Vincent Lindon, Firat Ayverdi, Audrey Dana, Derya Ayverdie, Thierry Godard, Selim Akgul, Firat Celik, Murat Subasi, Olivier Rabourdin, Yannick Renier, Mouafaq Rushdie, Behi Djanati Ataï, Patrick Ligardes, Jean-Pol Brissart, Blandine Pélissier, Eric Herson-Macarel, Gilles Masson, Emmanuel Courcol, Jean-François Fagour

Bilal is als 17-jarige in drie maanden tijd van Irak naar Frankrijk komen lopen. Hij wil koste wat het kost naar zijn – eveneens Koerdische – vriendinnetje Mina die met haar familie mee naar Engeland geëmigreerd is. In Calais aangekomen blijkt het laatste stuk van de reis meteen het meest moeilijke deel te zijn. Als illegaal blijk je niet zomaar over te kunnen steken. Bilal geeft echter niet op en besluit na een mislukte smokkelpoging naar Engeland te zwemmen. Hiervoor heeft hij zwemlessen nodig en zo ontmoet hij zwemleraar Simon.
Als Mina dreigt uitgehuwelijkt te worden legt Bilal zich eerst bij zijn lot neer: als Mina’s vader wilt dat zijn dochter met haar neef trouwt dan is dat zo. Simon, die zich steeds meer betrokken voelt, stimuleert Bilal het niet op te geven en zo waagt Bilal zijn eerste poging het kanaal over te zwemmen.

Het is schrijnend om te zien dat Mina en Bilal niet bij elkaar kunnen zijn. Ondanks dat Mina nu in Het Vrije Westen woont en een verblijfsvergunning heeft, mag ze volgens culturele tradities niet trouwen met de liefde van haar leven. Alhoewel je jezelf even af vraagt waarom ze dan niet in haar eentje naar Frankrijk afreist om Bilal daar te ontmoeten en misschien zelfs stiekem met hem te trouwen. Het is logisch aan te nemen dat ze dit niet kan doen om diezelfde culturele redenen, maar had best iets meer uitgewerkt mogen worden. Aan de andere kant is er Bilal die cynisch genoeg wel zelf kan bepalen waar hij gaat en staat, totdat hij in Calais aankomt. Het zogenaamde Vrije Westen legt hem aan banden.

‘Welcome’ verbeeldt de grauwe werkelijkheid van het leven en in hoeverre je als persoon een keuze hierin kan maken. Bilal heeft eigenlijk geen andere keuze dan naar Engeland te zwemmen, Mina heeft eigenlijk geen andere keuze dan met haar neef te trouwen. Simon en Marion hebben wel keuzevrijheid: voor hen ligt het allemaal net zo vast als dat ze zichzelf ergens aan vastleggen. Maar wie of wat bepaalt de motivatie achter hun keuzes?
Soms komt ‘Welcome’ over als een documentaire. Regisseur Philippe Lioret heeft allereerst de intentie gehad het verhaal van de migrant te vertellen. Hij beoogt met zijn film de mensen te raken en doen nadenken over de huidige situatie van de migranten. Dat is gelukt. Het woord welcome (of welkom) is vaak terug te vinden op deurmatten, zo ook in de film. Het doet je afvragen in hoeverre mensen dat ook echt menen. Staat iemand met een dergelijke deurmat werkelijk open voor bijvoorbeeld zijn buren? Laat staan voor vreemdelingen die hulp nodig hebben? Wat zou jezelf eigenlijk doen als iemand om jouw hulp vraagt, waar liggen je grenzen?

Niet alleen maar het beeld van de dagelijkse strijd van de illegalen roept die vragen bij je op. Met name het levensverhaal van Simon plaatst alles in perspectief. Het is mooi om te zien hoe de andere kant belicht wordt. Hoe de migrantenpolitiek persoonlijk van invloed kan zijn op de inwoners van Calais en Simon in het bijzonder. Nog specifieker: hoe de ontmoetingen met Bilal hem veranderen. Van een slome zwemleraar groeit hij uit tot een man die alles voor de liefde doet, eerst voor zijn eigen liefde en later – als hij eindelijk inziet dat deze echt over is – voor de liefde van Bilal en Mina.
Ondanks dat Bilal en Mina door twee amateur acteurs gespeeld worden, irriteert dit niet. Het past ergens wel bij het verhaal van de twee jonge en nog naïeve geliefden. Simon wordt gespeeld door de in Frankrijk zeer geliefde Vincent Lindon en het is te zien dat hij zijn rol helemaal eigen gemaakt heeft. Audrey Dana die Marion speelt lijkt minder goed te weten wat ze met haar rol aan moet en overtuigt daarom iets minder.

‘Welcome’ is aangrijpend in haar soort, met het winterse Calais als locatie dat de rauwheid benadrukt. Alle relaties zijn gedoemd te mislukken. Of het nou de relatie is tussen Bilal en Mina, Bilal en Simon of Simon en Marion. Niet alleen de persoonlijke relaties lopen niet gesmeerd. Ook de samenleving staat niet vriendelijk tegenover Bilal en Simon. Zowel degene die hulp kan gebruiken, als degene die hulp aanbiedt worden afgestraft door de vreemdelingenpolitie. Dit ontmoedigingsbeleid is op zich niet vreemd, maar het benadrukt wel hoe onmenselijk het is. ‘Welcome’ laat heel treffend een verhaal zien hoe mensen daarmee om gaan en is daarmee een film die nog een tijdje bij je blijft.

Barbara Plasmans

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 30 juli 2009