WWII: The Most Important Battles (2006)

Regie: — | 343 minuten | documentaire

De tien getoonde documentaires zijn: Dunkirk, Pearl Harbor (dvd1), Battle of Midway, Battle of El Alamein, Death at Stalingrad, Bombing of Monte Cassino (dvd2), Omaha Beach, Slag bij Arnhem (dvd3) en Massacre at Malmedy, Battle of Okinawa (dvd4). Het meest opvallende aan deze dvd-box is de onevenwichtige samenstelling. Uit een grabbelton van verschillende docu’s van verschillende makelij met verschillende thema’s is een produkt samengesteld dat de lading niet erg overtuigend dekt. Zo komen sommigen uit de serie genaamd ‘Military Blunders’ en zijn deze met een speeltijd van 20 minuten erg summier en geven alleen hoofdlijnen weer, zonder echt informatie te geven die een documentaire waardig is. De tien documentaires belichten soms inderdaad één van “de meest belangrijkse veldslagen”, zoals Pearl Harbor, Stalingrad en de Slag om Arnhem; soms wordt slechts een beperkt onderdeel van één van de meest belangrijke veldslagen uitgelicht, zoals Omaha Beach tijdens D-Day en het bombardement van Monte Cassino tijdens het geallieerde offensief in Italië.

Jammer genoeg zijn, naast de al eerder genoemde korte documentaires, een aantal andere tamelijk slecht uitgewerkt: zo heeft de documentaire over Pearl Harbor de bombastische ondertitel ‘Seven Ways of Defiance’ en bevat het relaas een hinderlijk hijgerig sensatie-sausje en laat onder andere ‘Bombing of Monte Cassino’ en ‘Omaha Beach’ soldaten van beide kampen aan het woord. De Amerikanen zijn nog net verteerbaar met hun clichématige pattriotisme, de Duitsers daarentegen worden in houterig Engels sprekend opgevoerd, waaruit blijkt dat oplezen van een briefje toch nog tamelijk ingewikkeld kan zijn. De meest in het oog springende dissonant is de Massacre at Malmedy-docu. Geen veldslag, laat staan een beslissende, maar een kleine terzijde bij de zogeheten “Battle of the Bulge”, de slag om de Ardennen in december 1944. Bij Malmedy in België komt een kolonne Amerikaanse voertuigen van een artillerie bataljon oprukkende SS Panzertroepen tegen. De krijgsgevangen Amerikanen worden vervolgens massaal afgeslacht en 81 ongewapende soldaten komen om het leven. Een schandalige oorlogsmisdaad, maar feitelijk slechts een voetnoot in de lange, bloedige oorlog vol met oorlogsmidaden en misdaden tegen de menselijkheid. Ironisch genoeg is de Massacre at Malmedy één van de meest interessante en uitgebreide documentaires van de box, zeker omdat uitgebreid wordt stilgestaan bij het daaropvolgende onderzoek en 73 van de deelnemende SS-ers na de oorlog veroordeeld worden. Hierna wordt het onderzoek tot aan de Senaat aan toe bekritiseerd (mede door de aanstormende Joe McCarthy – in 2005 nog onderwerp van George Clooney’s ‘Good Night and Good Luck’) en komen de SS-ers er grotendeels genadig van af. Toch had deze documentaire gezien de titel niet in de box thuisgehoord.

De beste en meest informatieve documentaire is zonder twijfel die over de ‘Slag bij Arnhem’. Een gedegen Britse productie met veel informatie, belichting van verschillende kanten en de belangrijkste gebeurtenissen uitgelegd door experts. Overzichtskaarten verduidelijken op cruciale punten de gestelde doelen en de situatie ter plaatse. Een verademing, gezien de erg matige kwaliteit van het grootste deel van de overige documentaires. Enkelen zouden die laatste benaming eigenlijk niet eens mogen dragen, zo kort zijn ze en zo weinig inhoudelijk wordt ingegaan op de belangrijke oorlogshandelingen. Wie bijvoorbeeld ‘Dunkirk’ of ‘Battle of El Alamein’ kijkt, krijgt totaal geen fatsoenlijk beeld van hetgeen er nu eigenlijk heeft plaatsgevonden. Het meest teleurstellend is ‘Death at Stalingrad’. Een titanenstrijd en hét keerpunt aan het Oostfront en misschien wel de meest beslissende veldslag in het hele verloop van Tweede Wereldoorlog, waarbij de hele stad vernietigd werd en honderdduizenden soldaten elkaar op elke meter van elk huis en elke straat bestreden. De slag die leidde tot de vernietiging van het Duitse Zesde Leger en Nazi-Duitsland een klap uitdeelde, die het nooit meer te boven zou komen. Wat met recht één van de meest beslissende veldslagen van de Tweede Wereldoorlog genoemd kan worden, wordt hier afgeraffeld in de kortst denkbare periode, zonder een helder overzicht te geven van wat er nu eigenlijk gebeurde. Een slordig en ongeïnteresseerd produkt, waarvoor de makers zich zouden moeten schamen. Eigenlijk zijn maar twee documentaires echt de moeite waard, die over Arnhem en Malmedy. De rest kan als overbodige vulling worden beschouwd en voegt eigenlijk niets toe aan de geschiedschrijving van de Tweede Wereldoorlog. Wie iets wil weten over de overige veldslagen, kan – ondanks artistieke vrijheden – nota bene meer historisch juiste informatie over bijvoorbeeld Omaha Beach, Stalingrad, Midway en Pearl Harbor uit respectievelijk ‘Saving Private Ryan’ (1998), ‘Enemy at the Gates’ (2001), ‘Midway’ (1976) en ‘Tora! Tora! Tora!’ (1970) halen. En dan wordt alles ook nog veel spannender en interessanter verteld.

Hans Geurts