Young Winston (1972)

Regie: Richard Attenborough | 146 minuten | actie, drama, oorlog, avontuur, biografie, geschiedenis | Acteurs: Robert Shaw, Anne Bancroft, Simon Ward, Jack Hawkins, Ian Holm, Anthony Hopkins, Patrick Magee, Edward Woodward, John Mills, Peter Cellier, Ronald Hines, Russell Lewis, Pat Heywood, Laurence Naismith, William Dexter, Basil Dignam, Robert Hardy, John Stuar

Sterk biografisch drama over de jonge jaren van de Britse minister-president Winston Churchill (1874-1965), gebaseerd op zijn eigen autobiografische boek “My Early Life: A Roving Commission”. De film volgt trouw de gebeurtenissen uit het boek en vertelt over Churchill’s eenzame jeugd en zijn avonturen in India, Soedan en Zuid-Afrika toen hij in het leger zat. Toen de politicus zijn herinneringen opschreef, waren deze overigens nog vrij vers: Churchill was rond de dertig jaar oud toen hij zijn levensgeschiedenis optekende. ‘Young Winston’ ging weliswaar zeven jaar na het overlijden van de staatsman in de bioscoop in roulatie, maar de kans is groot dat Churchill het hartgrondig eens zou zijn geweest met het overgrote deel van de film.

Het is altijd gevaarlijk om een autobiografie te gebruiken bij het verfilmen van iemands leven, aangezien de auteur de neiging zal hebben om de zaken enigszins eenzijdig en in zijn eigen voordeel op te schrijven. Hoewel dat ontegenzeggelijk in dit geval ook een feit is, hebben de makers wel het beste basismateriaal in handen gehad. Met zijn vaardige pen wist Churchill zijn verhaal met veel vaart, ironie en spanning te larderen. Regisseur Attenborough op zijn beurt heeft dit alles knap om weten te zetten naar het grote scherm. Schrijver en producent Foreman (Oscar-winnaar voor ‘The Bridge on the River Kwai’) vulde enkele elementen die Churchill zelf discreet wegliet aan om een completer portret te kunnen schilderen. Zo wordt de syfilis waar zijn vader aan overleed, in de film bijvoorbeeld wel genoemd. Alle bekende karaktertrekken van de volwassen Churchill zijn hier al aanwezig en in die zin geeft ‘Young Winston’ zeker een verhelderend beeld. Wat Churchill zelf betreft heeft hij dit, wellicht onbedoeld en tussen de regels door, ook opgeschreven. Het valt in elk geval niet moeilijk te raden waar hij zijn eerzucht en ambitie uit heeft geput.

De hoofdrol is voor Simon Ward, die werkelijk een geweldige prestatie neerzet, welke hem een Golden Globe nominatie opleverde. Naast zijn fysieke gelijkenis, weet hij spraakpatroon en houding tot in de perfectie weer te geven. Het enige wat er aan ontbreekt – en daar kan Ward niets aan doen – is de grote gevatheid van Churchill. Hij stond bekend om zijn humoristische opmerkingen, vaak in de vorm van aforismen gegoten en daarvan is jammer genoeg in de dialogen weinig van terug te vinden. Ward krijgt prima ondersteuning van de acteurs die zijn ouders spelen. Robert Shaw is de energieke lord Randolph Churchill, een man met veel capaciteiten, die zijn veelbelovende loopbaan op knullige wijze om zeep hielp en vervolgens aan de beruchte geslachtsziekte ten onder ging. Ondanks zijn soms tirannieke houding, maakt Shaw van lord Randolph een sympathieke en tragische figuur. Anne Bancroft speelt Churchill’s mooie en egoïstische moeder, paraderend in de hoogste sociale kringen, maar zich pas na de dood van haar echtgenoot echt om haar zoon bekommerend. Een flink aantal bekende Britse acteurs heeft kleine bijrolletjes. Zo is Anthony Hopkins, met een Welsh accent, het Liberale parlementslid (en latere premier) Llyod George en speelt veteraan Mills de beroemde generaal Kitchener. Beiden grote mannen ten tijde van de Eerste Wereldoorlog, die nog vaak Churchills pad zouden kruisen. Ook Ian Holm duikt even op als The Times-redacteur George Buckle.

De film is op zijn best als het avontuurlijke leven van de jonge luitenant belicht wordt, iets van een regisseur van Attenborough’s kaliber wel toevertrouwd is. Goede actiescènes, vol met geschiet en ontploffingen en een fraai in beeld gebracht cavalerie-charge laten een andere kant zien van de Churchill zoals hij in de collectieve herinnering voorleeft. Het is soms moeilijk voor te stellen dat de dikkige sigaarrokende premier ooit een slanke officier was, die halsbrekende toeren uithaalde om maar glorie en faam te behalen. De film eindigt met een gepassioneerde toespraak die Churchill hield in het Lagerhuis over de militaire begroting, waar zijn vader vijftien jaar eerder zijn desastreuze ontslag als minister van Financiën over nam. De makers laten er geen twijfel over bestaan: vanaf dit moment kan Churchill’s lot nog maar één kant op. De werkelijkheid lag een stuk gecompliceerder, maar ‘Young Winston’ is een boeiende film geworden, die zeker interessant zal zijn voor iedereen die meer wil weten over het onbekendere deel van het leven van Churchill.

Hans Geurts